47163 ScannedImage 11

286

287

Starożytny Izrąę,

mocnego potwierdzenia w zapisach pochodzących z Bliskiego Wschodu, ale są wiarygodne i wydają się wskazywać na egipską dominację w Filistii w drugiej połowie VII w. przed Chr.¹⁷³

Wbrew de facto odejściu od dawnej przysięgi wierności wobec Assurbanipala, Psammetych zdecydował się przyjść z pomocą Asy. rii w godzinie jej próby Oddziały egipskie walczyły obok wojsk asyryjskich przeciw Nabopolassarowi i jego sprzymierzeńcom w 616 przed Chr., a za panowania jego następcy, którym był Neko II (610-595 przed Chr.), wsparcie z ich strony trwało tak długo, jak długo można było wspierać Asyrię, czyli do 609 przed Chr. Historycy w swoich sądach nie zgadzają się na temat tego, co motywowało władców Egiptu do przyjęcia polityki wspierania lub pomagania Asyrii w jej przetrwaniu. Być może przewidywali wspólną asyryjsko-egipską kontrolę nad Syro-Palestyną. Być może usiłowali wzmocnić swoją pozycję na wypadek, że gdy Asyria upadnie, Egipt odziedziczy jej posiadłości na zachodzie. W każdym razie wydaje się prawdopodobne, że chcieli zachować status quo, gdyż Egipt znowu odczuwał zagrożenie z powodu ewentualnych konsekwencji, jakie mogły przynieść mu spodziewane zwycięstwa Chaldejczyków i Medów¹⁷⁴.

W 610 przed Chr. armia Medów wkroczyła do Asyrii i złączyła siły z Babilończykami, którzy mieli już poparcie Scytów, zaś w październiku wojska babilońskie i scytyjskie natarły na Charan, ostatnią stolicę Asyrii. Aszur-uballit opuścił miasto i uciekł na zachód, gdzie czekał na nadejście sojuszników egipskich. W 609 przed Chr. Neko II wystawił ogromną liczbę wojska i udał się na północ. Kiedy armia egipska przekraczała wąwóz nieopodal Megiddo, Jozjasz wyszedł mu naprzeciw, zaś Neko pojmał go i zabił. Okoliczności tego zdarzenia nie są jasne. Na podstawie tekstu 2Krn 35,20-24, który opisuje tę bitwę, zazwyczaj przyjmuje się, że Jozjasz próbował zatrzymać wojska Egipcjan i istniało zapewne wiele przyczyn takiego postępowania. Jeśli sądził, że jego odradzające się królestwo jest na tyle silne, by przejąć z rąk Egiptu kontrolę nad zachodnią Palestyną, mógł traktować wstąpienie na tron nowego i niedoświadczonego władcy egipskiego jako okazję do realizacji swego

¹⁷³    Nie wiemy, w jakim stopniu prowadziło to do starć z Jozjaszem, który, jak wspomniano wyżej, mógł sprawować kontrolę nad częścią Filistii, lecz potencjalny konflikt mógł być jednym z czynników, które przesądziły o przebiegu dramatycznego spotkania Jozjasza z następcą Psammetycha pod Megiddo w 609 przed Chr.

¹⁷⁴    Jest to w zasadzie objaśnienie R. Redforda (Egypt, Canaan, and Israel, s. 446), który opisuje politykę egipską jako „niespodziewanie dalekowzroczną”.

Podzielona monarchia planu. Mógł też czuć się zobowiązany do udzielenia pomocy Babi-lończykom, ponieważ uważał Judę za odwiecznego sojusznika Chaldejczyków, nawiązując w ten sposób do czasów Merodachba-ladana i Ezechiasza (2Krl 20,12-13). Albo po prostu mógł chcieć .uczynić wszystko, co możliwe, by zapobiec odrodzeniu się potęgi Asyrii, jakkolwiek było to nieprawdopodobne, oraz potencjalnemu powrotowi do sytuacji wasalstwa, która przeważała w okresie rządów Manassesa, jego dziadka. Z drugiej strony zagadkowa relacja o śmierci Jozjasza w Drugiej Księdze Królewskiej (23,29) nie mówi nic o bitwie. Wspomina jedynie, że gdy Neko byl w drodze, by połączyć się z królem Asyrii, „król Jozjasz wyszedł naprzeciw niemu, ale kiedy faraon Neko spotkał go pod Megiddo, zabił go”. Rodzi to możliwość, że Jozjasz nie udał się do Megiddo z wrogimi zamiarami. Mógł po prostu liczyć na posłuchanie albo próbować nawiązać jakiegoś typu negocjacje, ale spotkanie wyzwoliło antagonizmy ■i wymknęło się spod kontroli.

Tak czy inaczej, armia egipska udała się na północ i, według Kroniki Babilońskiej, w lipcu 609 przed Chr. przekroczyła Eufrat; wtedy, połączywszy siły z Asyryjczykami, pomaszerowała w kierunku Charanu. Wyniki czteromiesięcznego oblężenia wydają się niejednoznaczne; Aszur-uballit nie wszedł ponownie do miasta, ale dla armii egipskiej był to wystarczający czas do przejęcia kontroli nad Syrią, aż po Karkemisz na północy (por. 2Krn 35,20) i umieszczenia kwatery polowej w Riblah w północnym Beqa” (Tell Zerr’a nad Orontesem, ok. 30 km na południe od Homs)¹⁷⁵. Neko zwołał grupę lokalnych władców syropalestyńskich do Ribla z żądaniem od nich przysięgi lojalności wobec Egiptu. Znajdował się wśród nich Jehoachaz, król Judy, (2Krl 23,33), najmłodszy syn Jozjasza¹⁷⁶, którego „lud kraju” ustanowił królem po zabiciu jego ojca (2Krl 23,30). Neko usunął Jehoachaza i zastąpił go jego bratem Eliaki-mem, zmieniając mu imię na Jojakim (2Krl 23,31-35), i nakładając na niego ciężką daninę. Okres krótkiej niezależności Judy -między hegemonią asyryjską i egipską - teraz się skończył.

¹⁷⁵    Ribla była wcześniej asyryjskim ośrodkiem administracyjnym i wojsko-wym, a krótko potem stała się babilońskim ośrodkiem wojskowym.

¹⁷⁶    Por. IKrn 3,15: „Synowie Jozjasza: pierworodny Jochanan, drugi Jojakim, trzeci Sedecjasz, czwarty Szallum”. Joachaz to Szallum, na wskazuje Jr 22,11-12. Przyczyna, dla której „lud kraju” wybrał najmłodszego syna Jozjasza nie jest znana. Pierworodny Jochanan, nie jest wspominany wcześniej i być może zmarł przed śmiercią swojego ojca. Jojakim, którym Neko zastąpił Joachaza, mógł być Usunięty przez „lud kraju” z powodu swojej proegipskiej orientacji.