49326 S5008196

Należy też przypomnieć misę lepioną ręcznie o celtyckim charakterze, znalezioną w ciałopalnym grobie w Łochyńsku (woj. Piotrków Trybunalski), którą w swoim czasie opublikował S. Nosek. Była ona także raczej przedmiotem unikatowym, ale obecnie takich zabytków bądź ich domniemanych naśladownictw celtyckich typów jest coraz więcej.

W Rzęzawach (woj. Konin) już po II wojnie światowej zbadano cmentarzysko składające się z 27 grobów ciałopalnych lateńskorzym-skich z brukiem kamiennym i pewnymi elementami celtyckimi. Miecz typu środkowolateńskiego, zgięty grot żelazny, a także naczynia z grobu nr 13 nawiązywały do form celtyckich.

Już dawniej sygnalizowano odkrycie grobów ciałopalnych z „importowanymi” celtyckimi mieczami i włóczniami, kolistymi klamrami i podwójnymi, najczęściej fibulami typu celtyckiego, np. w Luszynie (woj. Sieradz). Zabytki przeważnie typu środkowolateńskiego zalicza się niekiedy do fazy późnolateńskiej, czyli przełomu II i I w. p.n.e. Najpiękniejszy okaz miecza celtyckiego, wprawdzie w szczątkach, pochodzi z grobu nr 147 z dużego cmentarzyska (stan. I) w Witaszewi-cach, 7 km od Łęczycy. Grób ten, ciałopalny popielnicowy, usytuowany był w środku cmentarzyska. Miecz z Witaszewic posiada ozdobną pochwę z okładzinami brązowymi w kształcie kółek czteroszprychowych, ustawionych szeregiem i otoczonych ażurem. Z pochwy tej zachowały się trzy fragmenty i garda miecza. £. Raszewska datuje ten miecz na połowę I w. n.e. Wydaje mi się, iż nie należy pomijać faktu, że miecz jest starszy od reszty zawartości grobowej, na którą składają się fibule, fragmenty żelaznego grotu, mała tulejka i żelazne kółka, drucik, popielnica i dwa naczynia wykonane ręcznie. Miecz, może zdobyczny, był następnie prawdopodobnie odziedziczony.

W Ochędzyniu Nowym (woj. Łódź) odkryto zgięte: miecz i włócznię o typie celtyckim. Nieco późniejszy, bo późnolateński miecz obosieczny z resztkami pochwy, żelazna włócznia zgięta, skuwka, fragmenty kolistego umba zostały odkryte w grobie ciałopalnym w Zakrzewie II. W pobliskim grobie znalazło się wiadro brązowe z pałąkiem żelaznym, dwa noże, resztki okuć brązowych od rogów do picia, fibula z końca fazy późnolateńskiej i dwa naczynia. Wydaje się, iż na przełomie naszej ery zmienił się nieco stosunek do tarczy. Tarcza stała się nie tylko ochronną bronią, ale także — podobnie jak u Celtów — symbolem przyna-106 leżności rodowej.

Ryc. 35.

Mitcn celtycki z ozdobną pochwą,

UPituzewice (woj. Płock);

(wg B. Raszewskiej)

I W Pęcławicach (woj. Płock) w 1963 r. odkryto grób ciałopalny popielnicowy, który zawierał część zrpzczonego kociołka żeberkowanego z brązu, fragmenty zgiętego miecza, dwa groty oszczepu i dzirytu, ułamane nożyce oraz fragmenty skręconego pręta żelaznego, może należącego do kociołka. W Nowym Mieście (woj. Radom) na cmentarzysku (stan. I) położonym na prawym brzegu Pilicy w 1968 r. odkryto 25 grobów ciałopalnych. W jednym z nich znajdował się grot, w innych grot i oszczep, pochodzące z* pierwszej fazy okresu rzymskiego; były zgięte.

Takież groty zostały odkryte w grobie ifeopielnicowym w Kutnie — wraz z ostrogą krzesełko watą, klamrą od pasa i kolistym umbem — oraz w grobie nr 7 w Leźnicy Wielkiej (woj. Płock). Takich zgiętych mieczów i włóczni znajduje się coraz więcej.i Świadczy to, że obyczaje

celtyckie silnie wpłynęły na obrzę-1_

dowość mieszkańców tego obszaru.

Poza niemal zwyczajowo znajdowanymi w grobach przedmiotami, jak miecze, włócznie, zapinki, klamry od pasa, występują czasem znaleziska zgoła osobliwe, które nieraz trudno od razu zakwalifikować jednoznacznie, np. dwa duże paciory szklane z grobu nr 9 w Leźnicy Wielkiej, odkryte w 1962 r. Jeden z nich był zdobiony sześcioma maskami na szafirowym tle, drugi mniejszy zielonkawy miał trzy podobne maski ludzkie. Towarzyszyło im 7 paciorków szklanych i dwa bursztynowe. Grób ten H. Wiklak datuje na I w. n.e.

107