50306 skanuj0171 (4)

356 (X ONfOLOGIA I TY( Z

społeczność zawodowa, grupy etniczne itp. Ponieważ w ramach tej d/ic dżiny sprawiedliwości występują różne podmioty uprawnień, wobec te. -podlega ona dalszemu podziałowi.

Wymienić można trzy rodzaje sprawiedliwości wcwnątrzspolccznej sprawiedliwość legalna (prawna), sprawiedliwość rozdzielcza i sprawia!li wość społeczna.

a)    Sprawiedliwość legalna zachodzi między państwem jako całości.i a podporządkowanymi mu członami. Określa ona, co się państwu od jcro członków (obywateli, rodzin, różnych społecznych korporacji) należy; m.i czej mówiąc określa obowiązki członów względem państwa.

b)    Sprawiedliwość rozdzielcza również zamyka się w ramach slosun ku państwa i członów społecznych, ale ustala, co się członom należy od państwa, a więc ustala obowiązki państwa względem swych członów,

c)    Sprawiedliwość społeczna zachodzi między poszczególnymi c/.lo nami społecznymi i orzeka, co się nawzajem im od siebie należy w grani cach spełnianych przez nie zadań społecznych (np. produkcja dóbr matę rialnych, zadania wychowawcze, twórczość kulturalna itp.). Sprawicdli wość społeczna więc mówi o obowiązkach i uprawnieniach jednych c/ło nów społeczności względem innych.

3. Sprawiedliwość międzynarodowa obejmuje stosunki sprawiedliwo ści zachodzące między państwami jako niezależnymi od siebie i równymi sobie podmiotami prawno-etycznymi. Na nich opiera się normatywny po rządek tzw. prawa międzynarodowego.

Nawiasem dodać należy, żc naszkicowany przed chwilą podział spi.i wiedliwości, a zwłaszcza występujące w nim pojęcie sprawiedliwości spo Iccznej, różni się w' pewnych punktach od przyjętych między autorami |*< glądów Chodzi tu wszakże o rzeczy dosyć zawikłanc i dyskusyjne, dla tego też wydawało się wskazane ominąć te momenty i ograniczyć się do przedstawienia tylko własnego na tę sprawę poglądu.

Stanow isko etyki chrześcijańskiej w sprawie moralnych uprawnień człow ieka i jego uzasadnienie

Właściwy sens tezy bronionej niezmiennie przez etykę chrześcijan •») i wyraża się w zdaniu; istnieje naturalny porządek prawny, stanowiąc) integralną część składową porządku moralnego.

' Por. Ślipko. Współczesne pojęcie sprawiedliwości społecznej a tradycyjny /*>./ ni sprawiedliwości. Si. Pluł. Christ. 2(1966) 2. s. 55-101

W celu uniknięcia wszelkich nieporozumień można dodać, że przez na luralny porządek prawny rozumie się w tym zdaniu porządek prawny mc zależny od stanowienia pozytywnego, przede wszystkim autorytetu społecznego. Inaczej mówiąc istnieje określony zespół uprawnień jurydycznych, stanowiących niejako elementarne wyposażenie moralne człowieka w odpowiednie uzdolnienia do posiadania koniecznych sobie dóbr materialnych i duchowych oraz analogicznych działań, które otrzymuje on nic od społeczeństwa i jego władzy, ale z samej sx\ej moralnej natury. /. lego powodu naturalny porządek prawny oparty jest na ogólnych zasadach porządku moralnego i stanowi jego niezbędną część składową.

Przedstaw iona tu teza w gruncie rzeczy nic wymaga jakiegoś osobne go uzasadnienia, ponieważ jest tylko logiczną konsekwencją ustalonej uprzednio tezy o istnieniu obiektywnego praw^fa naturalnego oraz pojęcia porządku prawnego jako skutku określonego przez odpowiednią normę prawa obiektywnego. Skoro się więc przyjmuje, że istnieje prawo naturalne oraz. że jest ono rzeczywistym prawem obdarzonym wymaganą przez prawo impcratywnością(czyli siłą uzdalniania ludzi do godziwego działania za pomocą nakładanych na ludzi powinności i udzielanych im uprawnień). to w takim razie musi istnieć sprawiony przez to prawo naturalne system uprawnień zarówno wyłącznie etycznych, jak i jurydycznych. Innymi słowy musi istnieć naturalny porządek prawa podmiotowego. Prawo naturalne obejmuje bowiem całość moralnego działania ludzkiego w jego istotnych przynajmniej przejawach, przeto musi poszczególnym jednostkom udzielić odpowiednich uzdolnień w tym kierunku: bądź wyłącznie etycznych, bądź też jury dycznych. Czyniąc to stwarza tym samym jedną podstawę moralną, na której opiera się cały porządek podmiotowego prawa moralnego, zamykający w swych ramach porządek prawny jako swoją część składową.

Z przeglądu historycznego rozwoju poglądów filozoficznych na zagadnienie podstaw porządku prawnego wynika jednak, że bardzo wielu filozofów moralności i prawa utożsamiało porządek prawny z prawem pozytyw nym, przekształcając je zarazem xv strukturę calkoxvicic od prawa naturalnego i moralności niezależną. Zmusza to do krótkiego choćby jeszcze zajęcia się tym poglądem, aby przez wykazanie fałszywych jego konsekwencji wzmocnić dodatkowo wyłuszczone przed chwilą racje.

Pozytywny porządek prawny obejmuje w pierwszym rzędzie ogół upraw nień przyznanych przez, państwo obywatelom i podporządkowanym sobie grupom społecznym Jeżeli porządek ten nic zakotwicza się we wcześniejszym od niego podmiotowym porządku naturalnym, xv takim razie jest