52522 Kwas zas1306

586    | Hocditil 39 1 C

niem równowagi kwasowo-zasadowej, tylko z zaburzeniem mieszanym typu .kwasica metaboliczna i alkaloza oddechowa",

b. Kompensacja nie oznacza, że pH będzie doprowadzone do normy. Rzadko zdarza się także powrót do wartości zbliżonych do normy. Gdyby nastąpił powrót do nor my, oznaczałoby to także usunięcie bodźca prowadzącego do kompensacji.

|j| PODSTAWOWE MECHANIZMY KOMPENSACJI

j A. 1 Bufory w przestrzeni zewnątrzkomórkowej (ECF) stanowią pierwszy mechanizm obronny, który zobojętnia kwasy nielotne. Jon H* jest przenoszony przez błony komórkowe w takim kierunku, żeby pH powróciło do normy.

B.l Odchylenie pH osocza od normy działa na ośrodek oddechowy, zmieniając wentylacją - pęcherzykową. To z kolei zmienia ciśnienie cząstkowe C0₂ w powietrzu pęcherzykowym oraz we krwi tętniczej, przeciwdziałając zmianie pH. Ten mechanizm nosi nazwą kompensacji oddechowej i dotyczy pierwotnego wzrostu lub zmniejszenia iłośd kwasu nielotnego; kompensacja oddechowa nie jest zazwyczaj całkowita (tzn. nie przywraca wartości normalnej pH).

"ĆT] Uwalnianie jonu węglanowego z kości jest znaczącym źródłem zasad potrzebnych - do zobojętnienia nielotnych kwasów w ECF.

Ul Zaburzenie ciśnienia cząstkowego C0₂ we krwi tętniczej wywołuje wzrost nerkowego - wydalania kwasów nielotnych lub zasad celem eliminacji ich nadmiaru lub kompensacji pH. Ten mechanizm nosi nazwę nerkowej kompensacji pierwotnej hiper- lub hi-pokapniL

E. 1 Odpowiedz na zasadowicę metaboliczną lub kwasicę oddechową różni się od odpowiedzi na odpowiednie zaburzenia metaboliczne w tym sensie, że właściwie nie ma zewną-trzkomórkowego buforowania H₂C0₃ w kwasicy oddechowej, ponieważ HC0₃' nie jest buforem dla kwasu węglowego.

ZASADY KOMPENSACJI ODDECHOWEJ I NERKOWEJ

A. | Rozważania ogólne

1.    Kompensacja fizjologiczna podstawowych zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej rzadko jest całkowita. Dlatego właściwe rozpoznanie kliniczne polega na odróżnieniu pierwotnej przyczyny zaburzenia od wtórnej odpowiedzi kompensacyjnej.

2.    Większość danych wskazuje na to, że pH |H‘] jest najważniejszym czynnikiem deter minującym odpowiedź organizmu na zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Jednakże mimo istotnego znaczenia biologicznego pH sama zmiana pH nie wystarcza do ilościowej charakterystyki zaburzenia oraz do zaplanowania terapii.

a.    Podstawowe znaczenie w określaniu przyczyny i kompensacji zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej mają ciśnienie cząstkowe C0₂ oraz (HC0₃"J, a nie pH.

b.    Najważniejszym czynnikiem pozwalającym określić skuteczność odpowiedzi organizmu na zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej jest pH lub |H*1.

Mechanizmy oddechowe i nerkowe (zob. tab. 38-1; 38-2 oraz 38-1)

1. Odpowiedzi kompensacyjne zarówno oddechowe, jak i nerkowe mają na celu przywrócenie (HC0₃J/S • Pco₂ do normalnej wartości 20:1.

a.    Pierwotne zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej pochodzenia metabolicznego prowadzi do wtórnego dostosowania ciśnienia cząstkowego C0₂ przez zmianę wentylacji pęcherzykowej.

b.    Pierwotne zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej pochodzenia oddechowego prowadzi do wtórnych zmian |HC0₃'] we krwi przez odpowiednie dostosowanie prędkości sekrecji i wydalania jonu H* z komórek kanalików nerkowych do przesączu.

2. Oba procesy współdziałają ze sobą, kontrolując |H*] w ECF. To współdziałanie opisuje równanie Hendersona (zob. rozdz. 34 V):

[H‘| = 24 —-°2 ^{1 1}    [HC0₃1

Z tego równania wynika, że niezależnie od przyczyny.

a.    Stężenie H* można zmniejszyć przez zmniejszenie ciśnienia cząstkowego COj, wzrost [HC0₃ ] w osoczu lub zmianę obu czynników jednocześnie.

b.    Stężenie H‘ można zwiększyć przez wzrost ciśnienia cząstkowego C0₂, zmniejszenie (HC0₃'| w osoczu lub zmianę obu czynników jednocześnie.

KI ETIOLOGU ZABURZEŃ RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ “ I ODPOWIEDZI KOMPENSACYJNYCH

Kwasica metaboliczna jest zaburzeniem charakteryzującym się obniżeniem pH krwi tętniczej (T |H*]) lub zmniejszeniem [HC0₃‘] w osoczu.

1. Do przyczyn kwasicy metabolicznej należą:

a.    wzrost stężenia kwasów nielotnych w ECF, takich jak ketokwasy (fJ-hydroksyma-słowy czy acetooctowy) lub kwas mlekowy oraz spożycie alkoholu, salicylanów lub

nh₄ci,

b.    utrata IHC0₃~] lub innych sprzężonych zasad, np. w wyniku ostrej biegunki lub przetoki (co prowadzi do utraty płynu jelitowego zawierającego HC0₃),

c.    zatrucie salicylanami (późny efekt).

2. Kompensacja kwasicy metabolicznej polega na:

a.    buforowaniu zewnątrzkomórkowym głównie przez HCO, ,

b.    buforowaniu wewnątrzkomórkowym przez białka i fosforany,

c.    kompensacji oddechowej polegającej na zwiększeniu wentylacji pęcherzykowej i obniżeniu ciśnienia cząstkowego C0₂,

d.    kompensacji nerkowej polegającej na zwiększeniu wydalana jonów H* oraz wzroście reabsorpcji HC0₃".

Znsadowica metaboliczna jest zaburzeniem charakteryzującym się podwyższeniem pH krwi tętniczej (J, (H*J) lub zwiększeniem |HC0₃'j w osoczu.