52670 IMGh90 (2)

twierdzi, że: „W okresie tym rozwija się nie tylko spostrzeganie dziecka, ale jego spostrzegawczość. Ta ostatnia polega na dążeniu do zauważenia i wyodrębnienia w materiale, danym w spostrzeganiu, momentów i szczegółów, które dotąd uchodziły uwadze oraz na zdolności znajdowania i odkrywania nowych momentów i faktów”²⁰. Dzieci w młodszym wieku szkolnym przechodzą od spostrzegania, do intencjonalnej obserwacji i dlatego rozwija się ich spostrzegawczość, czyli właściwość dostrzegania całości i ich elementów składowych, istotnych dla przedmiotu lub poznającego podmiotu. Treścią spostrzeżeń tego okresu stają się nie tylko doznania bezpośrednie, ale także wszelkie wiadomości nabyte we wcześniejszym doświadczeniu.

Percepcja wzrokowa u ucznia klas początkowych powinna osiągnąć stadium analityczne dyferencjonowane, tzn. by potrafił postrzegać i świadomie odróżniać detale na przedstawionym materiale, by potrafił dostrzegać związki między detalami - postrzegać je jako całość. Niedojrzałość tej funkcji przejawia się u ucznia w procesie kształcenia brakiem zdolności rozróżniania.

Na tym etapie rozwoju spostrzeżenia zaczynają się wyodrębniać, tworząc swoisty proces, są samodzielne i skierowane na jakiś cel. Spostrzeganie nabiera więc charakteru czynności odizolowanej od innych, celowej i kierowanej²¹. „Podstawowe znaczenie dla rozwoju procesów poznawczych dziecka ma uwaga [...]. Dzięki uwadze możliwe jest zarówno uzyskanie potrzebnych informacji, jak i ich przetworzenie oraz zapamiętanie”²².

Doskonalenie się jakości spostrzeżeń związane jest zawsze z charakterem uwagi. Początkowo uwaga dziecka ma nadal - tak jak w okresie przedszkolnym - charakter mimowolny, jednak z biegiem czasu przekształca się w uwagę dowolną. Zmiana ta pojawia się rozmaicie

²⁰    S. Szuman, Podstawy rozwoju..., op. cit., s. 132.

²¹    S. Wołoszyn, Młodszy wiek szkolny, (w:) M. Zebrowska, Psychologia rozwoju dzieci i młodzieży, Warszawa 1980.

²²    M. Przetacznik-Gierowska, M. Tyszkowa, Psychologia rozwoju człowieka, PWN, Warszawa 1996, s. 134.

54