62366 Obraz (1126)

328

Obok grup aminowych i wodorotlenowych, których obecność jest konieczna z powodu wymagań narzucanych przez reakcję sprzęgania, barwniki azowe zawierają inne polarne grupy. Niektóre z nich pogłębiają barwę a inne, np. grupa sulfonowa SOjH, zapewniają rozpuszczalność w wodzie i poprawiają wiązanie barwnika z barwionym materiałem.

12.12. Aminy w przyrodzie

Z tkanek roślinnych i zwierzęcych wyodrębniono wiele różnych amin. od najprostszej metyloaminy do tak złożonych, jak morfina. Przytoczone przykłady, dalekie od zilustrowania całej różnorodności struktur naturalnych amin, mają tylko na celu pokazanie, że w przyrodzie występują aminy wszystkich typów, od amin pierwszorzędowych do czwartorzędowych kationów amoniowych.

CHjO,

CH3O-/ \

CHjCiyWj

CHCHjNHCHj

OH

meskalina, halucynogen z kaktusa Anhałonium łevinii

adrenalina, jeden z hormonów regulujący poziom cukru w krwi

nikotyna, trujący alkaloid z tytoniu

muskaryna, jedna z trucizn występujących w muchomorach

Heterocykliczne aminy wyodrębniane z roślin są nazywane alkaloidami. Pierwszym alkaloidem wydzielonym w postaci czystego związku była morfina, znana od roku 1805. Już wtedy poznano narkotyczne własności tego alkaloidu a przypadki uzależnienia zaczęły się mnożyć, gdy w pierwszej połowie XIX w.

morfina stała się często używanym lekarstwem na migrenę zamożnych dam. Pochodną morfiny jest heroina, otrzymywana z morfiny w reakcji z kwasem octowym.

Narkotyczne własności mają też różne aminy syntetyczne. Jednym z większych nieszczęść współczesnego świata jest amfetamina, tani i niebezpieczny narkotyk wytwarzany w pokątnych laboratoriach.

amfetamina

12.13. Alifatyczne związki azowe

Jednym z przedstawicieli tej niezbyt licznej grupy związków azowych jest azo-bis-izobutyronitryL Związek ten znajduje zastosowanie jako inicjator reakcji rodnikowych, ponieważ już przy łagodnym ogrzewaniu rozpada się na wolne rodniki: