73266 img050 (40)

należy wziąć pod uwagę, że w schizogonii cztery pierwotniaki Babesia pozostają połączone wewnątrz erytrocytów, tworząc charakterystyczną figurę tzw. krzyża maltańskiego. Zapobieganie: zalecane jest unikanie miejsc bytowania kleszczy.

Wybrane gatunki oportunistyczne

Toxopksmd goncjii - toksoplazma toksoplazmoza nabyta, toksoplazmoza wrodzona

Morfologia. Pierwotniaki te występują w postaci wewnątrzkomórkowych, przypominających kształtem cząstki pomarańczy, trofozoitów, tworzą one również okrągłe pseudocysty i cysty.

Formy troficzne, tzw. tachyzoity, o wymiarach 3- 6pm, charakterystyczne są dla wczesnej, ostrej fazy inwazji; występują one w skupiskach wewnątrz komórek np. w makrofagach, tworząc tzw. pseudocysty. Cysty, zawierające liczne bradyzoity,formują się w późnej fazie zarażenia.

Epidemiologia, rozwój i patogeneza.

T. gondii jest kosmopolitycznym, heteroksenicznym pasożytem różnych ssaków i ptaków, rozpowszechnionym w różnych rejonach świata. Rozmnażanie płciowe toksoplazmy odbywa się wewnątrz organizmu kota - żywiciela ostatecznego, w którego kale występują oocysty, a rozmnażanie bezpłciowe może odbywać się w wielu gatunkach żywicieli pośrednich, którymi mogą być myszy, szczury, świnie oraz bydło. Człowiek może być przypadkowym żywicielem pośrednim T. gondii. Pokarmowa droga jest głównym sposobem zarażania się człowieka tym sporowcem.

Najczęstsze źródło toksoplazmozy człowieka, uważanej za zoonozę, stanowi zarażone mięso, zawierające cysty T. gondii oraz warzywa, zanieczyszczone odchodami zarażonego kota, zawierającymi oocysty. Trofozoity są także stadium inwazyjnym dla człowieka, dlatego też jedzenie surowego lub niedogotowanego czy niedosmażonego mięsa np. wołowego, wieprzowego, baraniny, drobiowego, w którym mogą znajdować się tachyzoity T. gondii, może sprzyjać zarażeniu. Ryzyko transmisji toksoplazmy podczas przetaczania krwi czy transplantacji powinno być również brane pod uwagę.

W ostrej oraz przewlekłej fazie toksoplasmozy nabytej różne tkanki i narządy: mięsnie—szkieletowe, oczy, mózg mogą być objęte inwazją. U dorosłych zarażenie może przebiegać asymptomatycznie. Natomiast w objawowej inwazji może występować lymphadenopatia, podwyższona ciepłota ciała a także bóle mięśniowe, podobnie jak w mononukleozie zakaźnej. Inny typ kliniczny stanowi rozsiana inwazja z wysoką gorączką, zapaleniem wątroby i mięśnia sercowego, czy zapaleniem opon mózgowych. Oczna lokalizacja T. gondii może prowadzić do ślepoty.

W przypadku zarażenia kobiety podczas ciąży lub uaktywnienia się cyst, pochodzących z wcześniej przebytej inwazji T. gondii, mogą wystąpić poważne morfofizjologiczne uszkodzenia płodu, powodujące aborcję lub może rozwinąć się toksoplazmoza wrodzona, z wodogłowiem, hepatosplenomegalią, zapaleniem mózgu, uszkodzeniem oka, upośledzeniem umysłowym. Prenatalne zarażenie T. gondii może być początkowo asymptomatyczne, a zmiany patologiczne mogą ujawnić się w późniejszym okresie życia.

T. gondii jest gatunkiem oportunistycznym. Bardzo ciężka toksoplazmoza może rozwinąć się u osób z wrodzonym lub nabytym upośledzeniem odporności, otrzymujących leki o działaniu immunosupresyjnym w związku z transplantacją narządów, u niemowląt, u dzieci z wrodzonym upośledzeniem odporności, u osób zarażonych HIV.

Wykrywanie. Mikroskopowa identyfikacja sporowców T. gondii (pseudocyst) w baiwionym preparacie z biopsji, pobranej z zarażonej tkanki jest możliwa, jednak lokalizacja tachyzoitów lub bradyzoitów może ograniczać zastosowanie tej metody. Aspiraty, wzięte z węzła chłonnego w ostrej fazie inwazji, mogą być użyte do oceny histopatologicznej. Serologiczne testy oraz ocena poziomu specyficznych przeciwciał, wykrytych w ludzkich płynach i tkankach, także u kobiet w ciąży i noworodków, są bardzo ważną metodą diagnostyczną. Pomocna może być inokulacja zwierząt laboratoryjnych oraz metoda PCR.

/^pobieganie. Prewencja jest szczególnie ważna dla kobiet w ciąży, które powinny być kontrolowane serologicznie pod kątem inwazji T. gondii.

Unikanie: 1. kontaktów z kotami oraz utensyliami, które mogą być zanieczyszczone kocimi odchodami oraz

2. jedzenia surowego czy niedogotowanego mięsa oraz niedomytych warzyw może zmniejszać ryzyko wystąpienia zarówno nabytej jak też wrodzonej toksoplazmozy.

CtyptospoHdium pątvum

kryptosporidioza (eryptosporidiosis)

Morfologia. C. parvum, pierwotniak pasożytujący we wnętrzu enterocytów człowieka, występuje w postaci małych, 1.5-5pm, sferycznych trofozoitów, lokalizujących się pod błoną mikrokosmków komórek nabłonka jelita, przy cytoplazmie tych komórek. Okresowo powstają oocysty o grubych otoczkach mierzące 3-6 pm,