74294 SNB13932

i 52

specyficzna funkcja tej instytucji edukacyjnej, czego potwierdzeniem jes, _mr, innymi wymieniona wyżej ekspertyza H. Muszyńskiego.

Te krytyczne uwagi i zastrzeżenia nie oznaczają bynajmniej poddania w liwość całości zasygnalizowanych koncepcji interpretacyjno-klasyfikacyjnyd Przeciwnie, znaczna większość sformułowanych w tych publikacjach foju opiekuńczych szkoły zyskuje pełne potwierdzenie ich prawomocności w wie!®. stronnej analizie krytyczno-porównawczej. Pozwala to zatem na bezsporne myzek dnienie ich w opracowywaniu — wolnej od sformułowanych wyżej wątpljuoi; — klasyfikacji funkcji opiekuńczych szkoły. Na tej też w dużej mierze podstatt* można przyjąć, że szkoła, , jakoś” spełnia, może i powinna spełniać następujące funkcje opiekuńcze (w znaczeniu osiągania określonego stanu zaspokojenia wielorakich ponadpodmiotowych potrzeb uczniów, ze wszystkimi tego doniosłymi następstwami i urzeczywistniania wartości opieki), to jest:

—    zapewnia warunki higieny, zdrowia i bezpieczeństwa (fizycznego, psychicznego),

—    kompensuje w granicach swych możliwości niedostatki opieki rodzinnej,

—    koryguje, wyrównuje deformacje i deficyty rozwojowe,

—    stwarza warunki dla rozwoju zdolności i pozytywnych zainteresowań,

—    zapewnia wszelkie warunki dla osiągania powodzenia szkolnego,

—    kreuje czynniki dodatniej atmosfery tycia.

W użytecznym skrócie funkcje te można, zachowując tę samą kolejność, określić następująco:

—    podstawowe — nieodwołalne,

—    kompensacyjne,

—    korekcyjno-wyrównawcze (wspomaganie na poziomie substandardowym).

—    warunkowania rozwoju (wspomagania na poziomie hiperstandardowym).

—    powodzeniowe (wspomaganie na poziomie standardowym),

—    atmosferotwórcze.

Jakkolwiek na wychowanie opiekuńcze w szkole jako całości strukturalnej złoży się spełnianie tych wszystkich funkcji opiekuńczych — oczywiście zintegrowanych z funkcjami dydaktyczno-wychowawczymi — to decydujące znaczenie przypada tutaj ostatniej spośród wyżej wymienionych, to jest: stwarzanie dodatniej atmosfery życia poprzez permanentne zaspokajanie psychospołecznych potrzeb uczniów w procesie dydaktyczno-wychowawczym i stosunkach interpersonalnych, a w tym dzięki spełnianiu pięciu pierwszych funkcji, zaś szczególnie przez osiąganie poczucia bezpieczeństwa i powodzenia szkolnego. Nie ulega wątpliwości, że jest to najbardziej właściwa i specyficzna dla szkoły, węzłowa dla nadawania jej dydaktyczno-wychowawczemu funkcjonowaniu i stosunkom nauczyciel uczeń charakteru opiekuńczego, a równocześnie wciąż jeszcze najmniej rozpoznana, przy czym nie wymagająca bezpośrednich nakładów finansowych

, opiekuńcza Z tych też względów zasługuje na traktowanie jej jako " ;;_v,₀ przedmiotu zainteresowania poznawczego i badań empirycznych. ptcMem humanizacji szkoły „szkoła na miarę uczniów” podejmowany jest ,■ czesm poza formalnym systematyzowaniem i interpretowaniem jej funkcji j_unczVch w różnych ujęciach: całościowych i cząstkowych, ukazujących aspekty lub elementy tego globalnego problemu. Mówią o tym najwyraźniej ... june tytuły publikacji lub zawartych tam rozdziałów. Oto niektóre z nich: t ,.-_C73 iv teatrze życia szkolnego¹⁴, Sytuacja ucznia w szkole. Jaka jest i może być¹⁵, j-l r.ie zwariować w szkole, a w tym rozdz. „Sztuka uników — poradnik dla jczniów'Szkoła dla ucznia. Jak uczyć tyć z ludźmi¹¹. Szkoła — rozwija czy tłumi ■iskość LochaniaSamopoczucie jednostki w systemie™ jszkofy — dop. Z.D.j.

Urumianie atmosfery bezpieczeństwa w klasie⁸⁰”.

Zawierają się w nich przede wszystkim i najczęściej następujące doniosłe kwestie życia szkolnego:

—    oczekiwania uczniów wobec nauczyciela, sprowadzające się do tego, „żeby był ludzki i dobrze uczył”,

—    ich emocjonalny stosunek do nauczycieli i szkoły oraz różne tego ważkie konsekwencje,

—    postawy nauczycieli wobec uczniów i pracy jako główny czynnik sprawczy całej sytuacji szkolnej uczniów,

samopoczucie uczniów w szkole, traktowane jako główny wskaźnik jej wartości ze względu na zaspokajanie ich potrzeb,

—    wytwarzanie poczucia szeroko rozumianego — a nawet zbyt szeroko — bezpieczeństwa poprzez zaspokajanie ich „potrzeb podstawowych”.

Są to niewątpliwie problemy wchodzące w zakres zainteresowania zarysowującej się teoretycznej koncepcji wychowania opiekuńczego.

11.2.4. Problemy i hipotezy badawcze

Z przyjętego tematu — ogólnego problemu badań i jego uzasadnienia oraz sformułowanych w związku z tym założeń wynikają następujące węzłowe problemy i hipotezy robocze:

” Janowski. Uczeń w watrze życia szkolnego. Warszawa 1989. rozdz. V .Aktorzy — uczniowie".

¹⁵ J. Gęsicki, Sytuacja ucznia w szkole. Warszawa 1990.

'* Tenże. Jak nie zwariować w szkole. Wyd. lmerium S.C., Warszawa \992.

~ h Rytke. G. Klimowicz. Szkoła dla ucznia. Warszawa 1992:

Łopatkowa, Pedagogika serca. Warszawa 1992, s. 154    189.

-V ] Radziewicz. Edukacja alternatywno. Warszawa 1992, s 130—139.

Moduł _ kierowanie klasa, pod red. M. Deptuły i in.. WSP Bydgoszcz—Kraków, 1994. s. 125—143.