75353 skanuj0046 (32)

94 I UDAJ MONOLOGI A CZYLI NAUKA O Cl LU I s/( ZI.ŚCU1 CZLOWII K s

cza zepchnięcie drugiego w głąb świadomości. Ponieważ jednak podsla wowym molorem ludzkiego działania jest dążenie do szczęścią, przeto ciągłe ścieranie się. a przynajmniej zagrożenie tego dążenia przez stany frustracji oznacza, żc egzystencja ludzka jest rozdarta na skutek przenikające) ją aż do głębi antynomii szczęścia i frustracji.

d) Antynomia ta jeszcze się zaostrza, kiedy rozpatruje się ją niejako w całościowej perspektywie ludzkiej egzystencji od jej początku aż po kre' A mianow icie globalne proporcje przeżytych przez człowieka doznań szczęścia i frustracji przedstawiać się mogą rozmaicie. U pewnych jednostek ogólne warunki życia kształtują się tak pomyślnie, żc osiągają one opty nudną sumę szczęścia i na tej podstaw ie mogą być zadowolone z życia w zię tego w całości¹¹. Jednakowoż w przeciętnych warunkach ludzkiej egzyslcn cji człowiekowi przez cały ciąg życia towarzyszą liczne niepowodzem i zawody, smutki, choroby, strata najbliższych osób... 1 nie ma przed nimi bezpiecznego schronienia. Doświadczenie uczy, żc nawet posiadanie bo gactw. sukcesy życiowe czy społeczna pozycja nic chroni człowieka przed dręczącymi go przeżyciami nudy. zniechęcenia czy też innymi cierpieniu mi. A równocześnie, jakkolwiek by się układał ogólny bilans życiowy po szczególnych jednostek, czy zbliżałby się do jakiegoś optymalnego stanu redukując do minimum doznania frustracji, czy też wykazywałby tender cję zniżkową, pogrążając człowieka w przeżyciach smutku i cierpień, to jednak zawsze zmierza do pewnego kresu, w którym człowiek staje w obli czu nieodw racalnego zła, godzącego w samą podstawę jego egzystencji Kresem tym jest śmierć.

W naszym zagadnieniu jest to moment nader istotny. Stwierdzona upr/t-d nio antynomia szczęścia i frustracji dochodzi tu do szczytu swego napięu.i Choć siłą napędową wszystkich działań człowieka jest dążenie do celu i szczęścia, zostaje ono ostatecznie i w radykalny sposób podcięte u samycli korzeni. Wszystko, co człowiek osiągnął lub chciałby osiągnąć, wymyka mu się z rąk Nawet własne jego życic ulega zagładzie i w ten sposób /a warte w nim pragnienie szczęścia zatraca się w bezkresie nieistnienia i mc czucia, co oznacza jego całkowite zaprzeczenie i przekreślenie.

^M Tenże. dz. cyt.. * 21-23.27.

i Sformułowanie zagadnienia

A.no t.ik się przedstawia egzystencjalna sytuacja ludzkiego życia, nic » ' mc dziwić, żc już w granicach potocznego myślenia budzą się na 11 nu io pytania i niepokoje, tyczące sensu życia i jego wartości. Tym ¹ • i 1.1 narzucają się one badawczej myśli filozoficzno-ctyczncj. Jak się

•    • mkować do ciążącej nad ludzką egzystencją antynomii szczęścia i fru-hm ii • ( zy jest możliwe jej rozwiązanie? Czy nieuchronność cierpienia

•    .....i nic przekreśla, niejako z góry, sensow ności ludzkiego życia i jego

i • ’ (7y zawiera ono w sobie dobra na tyle cenne, by zdolne były .ok.iiMp nsować wielkość doświadczanego zła? Ajcżcli tak. to w jakim NNptini ’ 17y całkowicie, czy też w pewnych tylko granicach? Gdzie tych i i - d ic i jak je osiągnąć?

*• i mii. monę pytania przedstaw iają jedną z wielu formuł problematyki

m*U|.....iiologiczncj. Zasygnalizowany w nich problem od wieków stano-

«• ri/. •tniiot lilozoficzno-ctycznej dyskusji, w której głos zabierali i za-

^..........mcii przedstawiciele wszystkich ważniejszych kierunków. Filo-

i.....i ignoruje to zagadnienie, daje tym samym pośredni dowód swo-

I* * *..... > i względem człow icka i niezdolności podjęcia jego fundamental-

.1, i. ni* pokojów. Toteż pytań o sens życia mc da się wyrugować z etyki, i-t. i .* . podchodzą do tego zagadnienia, a przede wszystkim, jakie przed-Hi.hi i lozwią/.inia, dowiemy się z kolejnego etapu naszych rozważań.

fW*/« w « clu i szczęścia w his lor i i etyki

iiod/i tu o szczegółowy wykład, jak na przestrzeni wieków ksztaho-

*    *i, »n; p«>glądy poszczególnych kierunków etycznych na wskazane w tytule

•    ■m ł.inu m.i Dla naszego zadania potrzebne jest tylko ogólne tlo historyczne, *••.•«• , uk.i/ało zasadnicze kierunki myśli filozoficznej w sprawie celu

%/< ia człowieka. Do tego zaś wystarczy naszkicować przewodnie idee *w najbardziej typowych dla historii etyki.

M* ’wó| poglądów

•im «•>> mość. W starożytności problem szczęścia człowieka określony ter-•• • * udąjmonia zajmował centralne miejsce w etycznych rozważaniach

*    u h filozofów. Dadzą się też wyróźnić dwie zasadnicze tendencje.

•    nich utożsamia szczęście człowieka z osiągnięciem jakiegoś do-

•    V lywncgo. Platon /a takie dobro uważał ideę Dobra. Arystoteles wi-.i i< w doskonałości rozumnej natury człowieka polegającej na poznaniu