9428
4701 djvu

127

MIĘSNIE 1‘RĄZKOWANE

tworu soli to wkrótce może wrócić do stanu normalnego. Nie wszystkie jednak sole działają jednakowo i musimy oddzielnie rozpatrzyć działanie anionów i kationów. Jeżeli chcemy zbadać działanie ostatnich, to musimy brać zawsze jednakowy anion, najlepiej chlor. Okazuje się, że pobudliwość mięśnia umieszczonego w roztworze nieelektrolitu najprędzej wraca pod wpływem NaCl, potem idzie LŁC1, a“CsCl, NH₄ Cl tylko na krótko i przytem nieznacznie ją przywracają. Podobnie i mięsień świeży zachowuje najdłużej swoją pobudliwość, w' roztworze NaCl, potem idzie: Li Cl, Cs Cl, NH, Cl RbCl i wreszcie KOI.

Otrzymujemy przeto szereg następujący:

Na < Li < Cs < NH₄ < lłb < K

Godną uwagi jest rzeczą, że szeregi podobne kationów otrzymujemy badając strącanie wielu koloidów przez chlorki metali alkalicznych. Zwrócić należy jeszcze uwagę na szczegół następujący: już poprzednie zauważyliśmy, że włókno mięsne jest dla soli nieorganicznych nieprzepuszczalne, utraty przeto pobudliwości w roztworach nieelektrolitów nie można sobie tłumaczyć jako wyługowania soli z wnętrza włókna; analizy bezpośrednie również tego dowodzą. Zjawisko przeto musi się rozgrywać na powierzchni, w błonie włókna mięśniowego, w której muszą się zmieniać w łasności koloidalne. Ze mamy tu do czynienia z własnościami koloidów, tego dowodzi przedewszystkiem wyżej opisany szereg kationów oraz wpływ anionów, do którego zaraz przejdziemy. Dla zbadania tej sprawy mięśnie z roztworu cukru przenosimy do roztworu soli sodowych, a koncentracyi mniej więcej odpowiadającej 0‘2°/₀ NaCl; każdy taki roztwór czynimy izosmotycznyin z mięśniem przez dodanie cukru trzcinowego. W tych warunkach mięśnie, które w czystym roztworze cukru straciły swą pobudliwość, odzyskują ją z powrotem. Jeżeli jednak będziemy mięsień drażnili, to prędkość, z jaką wystąpi znużenie, okaże się zależną od użytego anionu. Najlepszym okazuje się rodanek SCN, potem jodek 1, i t. d. Słowem otrzymujemy szereg następujący:

S(’N < I < NU₃. Br < Cl < CH₃CCK) < S0₄, winian < cytrynian

Szereg ten zupełnie odpowiada zdolnuści anionów do strącania koloidów np. białka. Widzimy więc raz jeszcze, że własności stanu koloidalnego wywierają wielki wpływ na własności mięśnia.

Opis powyższy był rozmyślnie uproszczony i miał służyć jako pierwsze przybliżenie. A\ rzeczywistości zjawiska są więcej skomplikowane. Brzedewszy-stkiem dobroczynny wpływ wielu powyżej opisanych anionów występuje tylko wtedy, jeżeli ich koncentracya jest nizką; przy wyższej wywołują one skurcze stałe, kończące się śmiercią mięśnia. Anion C1 pod tym względem jest najmniej szkodliwy i mięsień żaby w 0'7°/o roztworze NaCl długo zachowuje swą pobu-wość, w odpowiednim zaś roztworze jodku lub rodanku ginie, jakkolwiek te ostatnie w koncentracyi słabej lepiej przywracają pobudliwość. Bozatem roztwory zawierające jeden tylko kation są ostatecznie zawsze szkodliwe. A\ roztworze 0‘7°/₀ NaCl, czyli izosmotycznyin z mięśniem, po pewnym czasie zaczyna on wykonywać rytmiczne drgania (szczególniej jeżeli roztwór zlekka zalkalizo-wać Na₂HB0₄l a potem traci pobudliwość. Zjawiska te można przerwać do-