9428
7301 djvu

c) Ruchy migawkowe napisał

N. Cybulski.

Oprócz ruchów, które ustroje wyższe wykonywają zapomocą mięśni prążkowanych lub gładkich, znajdujemy prawie u wszystkich zwierząt jeszcze jednego rodzaju ruch, który tern się różni od dwóch pierwszych, że powstaje nie w samej protoplazmie komórek, lecz tylko w ich pewnych dodatkowych częściach. Jestto t. zw. ruch migawkowy. W ustrojach wyższych znajdujemy w wielu miejscach komórki nabłonkowe, opatrzone z jednej strony szeregiem włosków, które liazywamy migawkami lub rzęsami. U niższych zwierząt podobne włoski niekiedy otaczają całą powierzchnię ciała lub pewną część jego. Ruch tych włosków składa się z szybkiego zginania się zwykle w jedną stronę i z znacznie wolniejszego powrotu do pierwotnego położenia. Ponieważ włoski te z mniejszą szybkością wracają do pierwotnego położenia, aniżeli się zginają więc wskutek tego wywiązuje się pewna siła, która działa w kierunku zginania się migawek. Przyczyna zaś, wskutek której wracają do pierwotnego położenia, zależv prawdopodobnie od ich sprężystości. Ruchy migawek odbywają się tak prędko, że wprost okiem trudno je odróżnić i badać; stają się one tylko wtedy widocznymi, jeżeli wskutek nieodpowiednich warunków, w których komórki migawkowe zostają umieszczone, stają się wolniejszymi. Podług En-gelmanna migawki u żab wykonywają w stanie prawidłowym do 20 zgięć na sekundę. Liczyć zaś takie ruchy można tylko wtedy, jeżeli ilość ich nie przewyższa 7—8 na sekundę.

Ruchy te wogóle są niezależne od układu nerwowego i prawdopodobnie nie ulegają przerwom. Jednak u niższych zwierząt, jak np. u wymoczków, można obserwować pewne zmiany w tych ruchach, nawet zupełne ich zatrzymanie, w każdym razie pewne