9428
7501 djvu

RUCHY MIGAWKOWE 155

uwidoczniony przez ruch wskazówki, połączonej z tym blokiem: wszelkie zmiany w ruchu migawek oczywiście odbijają się zaraz na ruchu wskazówki. I tak, jeżeli komorę ogrzejemy, to ruch wskazówki znacznie się przyspieszy; jeżeli ją oziębimy, to odwrotnie, znacznie się zwolni. Można także do bloku przyczepić pewien ciężarek i wtedy zapomocą tego ciężarka oznaczyć siłę ruchu, a względnie pracę migawek w ciągu pewnego czasu; przy obracaniu się bowiem kółka ciężarek zostaje podnoszony do góry.

Również dogodne do badania ruchu migawkowego jest wahadełko, które się składa z płaskiego korka, którego dolna powierzchnia w kształcie czworoboku może wynosić do ¹/_2j a nawet więcej, ctm. kwadrat. Korek ten zostaje zawieszony na długiej nitce i umieszczony w zamkniętej z góry rurze szklannej, w rodzaju szkła od lampy, długości około V₂ m. Z dołu, pod wiszącym na nitce korkiem, ustawia się stoliczek, na którym znajduje się rozpięta błonka z nabłonkiem migawkowym; stolik ten może być zapomocą śrubki podnoszony lub obniżany. Sam stolik jest umieszczony na podstawie tak, ażeby po ustawieniu cylindra szklannego błonka jakoteż wahadełko znajdowały się w przestrzeni szczelnie zamkniętej. Jeżeli zapomocą śrubki błonkę podniesiemy do góry, aż do zetknięcia się z korkiem, to wskutek ruchu migawkowego wahadełko zostaje odchylone w stronę, a ponieważ łuk zatoczony wahadełkiem ma promień około ¹/₂ m., więc na przestrzeni, na której odchylenie jest możliwe, łuk ten możemy uważać za linią prostą i na podstawie kąta odchylenia sądzić o szybkości ruchów migawkowych. Te same fakta można i w prostszy sposób obserwować, kładąc na powierzchnię błony migawkowej lekkie ciała, jak np. kawałeczki korka lub nawet proszek cynobru. W tym ostatnim przypadku zauważymy, że ruchy migawkowe się odbywają nie we wszystkich częściach błony z jednakową szybkością; pewne bowiem cząstki nasypanego cynobru przesuwają się szybciej, inne znowu znacznie wolniej.

Do kategoryi ruchów migawkowych zaliczamy także ruch plemników, których ogonek uważamy jako jedną długą migawkę.

Ruchy migawkowe utrzymują się długi czas po śmierci, a mianowicie u skazańców obserwowano jeszcze w 30 godzin po śmierci; u zwierząt zimnokrwistych mogą istnieć nawet jeszcze dłużej.

Ruchy migawkowe u człowieka w niektórych narządach odgrywają bardzo ważną rolę, jak np. w drogach oddechowych i w na-