9428
7701 djvu

ROZDZIAŁ IV.

NERWY OBWODOWE

napisał

N. Cybulski.

Uwagi ogólne.

Już w jestestwach najniższych, w ustrojach jednokomórkowych można stwierdzić, że wskutek działania wpływów zewnętrznych na protoplazmę tych jestestw, występują w nich pewne zmiany nawet wtedy, gdy działanie czynnika zewnętrznego ogranicza się tylko do pewnej części powierzchni tych ustrojów. Tak np. pod wpływem mechanicznego zetknięcia się ameby z jakiemś ciałem obcem powstają ruchy także w tych częściach protoplazmy, które bezpośrednio nie uległy dotknięciu. Oczywiście więc na najniższym stopniu żywej organizowanej substancyi możemy już spo-strzedz pewnego rodzaju zdolność do przenoszenia otrzymanego wrażenia od jednej cząsteczki do drugiej. Zdolność ta występuje daleko wybitniej u zwierząt wyższych; tu prawie każdy wpływ zewnętrzny ogranicza się tylko do pewnej części ciała, mimo to zjawiska, a raczej zmiany, które pod wpływem tego działania powstają, obejmują najrozmaitsze inne części ciała, objawiają się w najodleglejszych okolicach tego samego ustroju; tak np. ucisk jednej łapki u żaby może wywołać nietylko ruch łapki uciśniętej, ale także innych kończyn, podobne podrażnienie łapki lub wprost skóry u królika może wywołać zmiany w czynności serca, oddychaniu, w stanie naczyń i t. p.

Różnica w tych dwóch przypadkach polega na tern, że w ustrojach jednokomórkowych nie spotykamy wcale wyróżnionych, wy-