94283501 djvu

FIZYOLOGIA NARZĄDU WZROKU 515

w kierunku linii wychodzącej z zadrażnionego miejsca siatkówki i poprowadzonej przez punkt węzłowy. Widzimy z tego, że umiejscowienie wrażenia entoptycznego odbywa się tak samo, jak pro-jekeya obrazów, jakie wytwarzają na siatkówce zewnętrzne przedmioty. Jeśli n. p. uciskamy górną zewnętrzną częśd gałki ocznej, wtedy oko umiejscawia wrażenie fosfenu w dolnej wewnętrznej części pola widzenia. Fosfeny mają rozmaite, choć niedokładnie określone kształty, zależne od sposobu, za pomocą jakiego zostają wywołane. Szczególnie wyraźnie występuje zjawisko, jeśli uciskamy oko ciałem tępem, ale dosyć cienkiem. Wtedy plama przedstawia się jako jasne pole, otoczone bezpośrednio ciem nem, a dalej obwodowo jasnem kołem.

Nietylko ucisk zewnętrzny, ale także nagłe podniesienie napięcia wśródocznego, jakie powstaje n. p. przy gwałtownym kaszlu, przy silnem kichaniu i t. p. wywołuje entoptyczne zjawiska świetlne. Słabe wrażenia błysków powstają nawet pod wpływem szybkich ruchów gałek ocznych, szybkiego zamykania powiek, nagłego napięcia akomodacyi, a wreszcie pod wpływem tętna i oddychania. Wszystkie te słabe wrażenia składają się na pewnego rodzaju chaos świetlny, który jednak zwyczajnie uchodzi naszej uwagi, skupionej na daleko silniejszych wrażeniach, wywoływanych przez światło objektywne.

Patologia oczna zna również objawy podmiotowych błysków, powstających w oku pod wpływem najrozmaitszych spraw chorobowych, toczących się w siatkówce, w nerwie wzrokowym lub w częściach z niemi sąsiadujących. Tak n. p., ilekroć swobodnie w rozwodnionem ciele szklistem pływające zaćmienie, którem często bywa strzępek krwi skrzepłej, muśnie lekko końcem swym siatkówkę, to ta odczuwa to muśnięcie jako żywe wrażenie błysku. Podobne błyski pow^rstają przy pęknięciu naczyń na dnie oka, przy oderwaniu siatkówki i t. d. Są to t. zw. fotopsye. Istnienie ich również dowodzi, że siatkówka każdy mechaniczny uraz: ucisk czy wstrząśnienie, zdolna jest odczuwać tylko jako wrażenie świetlne.

Podobne zjawiska można wywołać w oku za pomocą prądu elektrycznego. Każde wahanie w sile prądu, podobnie jak na wszystkie inne nerwy, działa drażniąco i na siatkówkę i wywołuje wrażenia świetlne. Zjawiska przebiegają tu w sposób bardzo rozmaity, zależnie od kierunku, siły, sposobu zamykania i otwierania prądu i t. d. W ogóle jednak przeważa następujący charakter: jeżeli prąd przechodzi w oku od pręcików do komórek nerwowych, t. j. od

33*