94283901 djvu

FIZYOLOGIA NARZĄDU WZROKU 519

uauda i Kriesa, że w pręcikach odbywa się czynność adaptacyi, są zmiany, jakim ulega (pod wpływem światła czerwień wzrokowa, mianowicie jej rozkład i odbarwienie na świetle, a odtwarzanie się w ciemności. Wiemy już, że czerwień znajduie się tylko w pręcikach, mianowicie w ich zewnętrznych członach. Nie posiadają jej czopki, toteż niema jej wcale w dołku środkowym plamki żółtej. Otóż do zupełnego odtworzenia odbarwionej na Świetle czerwieni potrzeba mniej więeej tak samo długiego czasu, jak do osiąg nięcia szczytu adaptacyi. Trudno istotnie nie widzieć w tern pewnego związku i przyjmować tylko prosty zbieg okoliczności, toteż mimowoli nasuwa się przypuszczenie, że i czerwień wzrokowa gra pewną rolę w adaptacyi siatkówki.

Dalszym ważnym argumentem są także dane z anatomii i z fi-zyologii porównawczej. Wiadomo mianowicie, że u prakćw nocnych i u innych zwierząt żyjących przeważnie w ciemności warstwa wrażliwa siatkówki składa się z samych pręcików, natomiast u zwierząt żyjących na świetle, a zwłaszcza wygrzewających się chętnie w słońcu (n. p. u jaszczurek, żółwi, wężów) siatkówka nie zawiera pręcików ani czerwieni wzrokowej, a tylko same czopki, lub wyjątkowo posiada pręciki bez czerwieni. Tak jest n. p. u kur i gołębi. Zwierzęta posiadające wyłącznie, lub przeważnie pręciki w swej siatkówce widzą dobrze w nocy, nawet lepiej, niż we dnie (nykta-1 opia), n. p. sowy, puhacze. Te zaś, które pręcików nie mają wcale, lub które w swych pręcikach nie mają czerwieni, te zaraz pc zachodzie słońca przestają widzieć wyraźnie i zazwyczaj odrazu układają się do spoczynku, n. p. kury. Stąd to nawet pochodzi ludowe wyrażenie „kurza ślepota" na oznaczenie objawu, który okuliści nazwali hemeralopią.

O wpływie adaptacyi na wrażenia barwne będzie mowa w następnym rozdziale.

Wrażenia barwne.

Widmo światła słonecznego składa się z niezmiernie wielkiej ilości promieni o różnej długości fal i różnej częstości drgań. Toteż nieskończenie wielka jest i liczba odcieni barwnych, które stanowią przejścia pomiędzy głównemi, zasadniczemi barwami widma. Oko ludzkie rozróżnia przedewszystkiem cztery najprostsze, a zarazem najbardziej od siebie różniące się barwy, mianowicie barwę czerwoną, żółtą, zieloną i niebieską. Prócz tego rozróżnia ono