CCF20091008068

lonitowe, a najmniejszą kaolinitowe i illitowe. Duży wpływ na wielkość skurczu ma skład kationów wymiennych oraz stężenie soli w roztworze porowym, co jest wynikiem m.in. zmiany grubości warstwy wody związanej. Znaczny wpływ na wielkość skurczu ma trwałość wiązań strukturalnych. Skurcz gruntów naruszonych (np. past gruntowych) jest wielokrotnie wyższy niż skurcz gruntu naturalnego

0    nienaruszonych wiązaniach strukturalnych, przy jednakowej wilgotności począt kowej.

Kurczliwość opisywana jest kilkoma parametrami:

Granica skurczalności (vv_s), oznaczona laboratoryjnie (p. rozdz. IX) lub ze wzoru (wg A. Kezdi, 1980):

w_s = w_L- 1,25 w_P

gdzie:

w_L — granica płynności (p. rozdz. IX), w_P — granica plastyczności (p. rozdz. IX).

Odkształcenie skurczu wyrażane symbolem e_sH (za B. Grabowską-Olszewską

1    R. Kaczyńskim, 1994) lub e, (za A. Drągowskim, 1981) i opisane wzorem:

gdzie:

Ah — zmniejszenie wysokości próbki po suszeniu (mm), h₀ — wysokość początkowa próbki (mm).

Według Gruntoznawstwa (1977) skurcz można wyrazić względnym skurczem liniowym (5,) i względnym skurczem objętościowym (ft„) według wzorów:

b, = [(/i - k) ■ li) • 100 oraz:    b, = [(V₍ - V₂): V|] • 100

gdzie:

/[ i V| — długość lub objętość początkowa,

l₂ i V₂ — długość lub objętość po slcurczeniu (końcowa).

Skurcz liniowy wg BS (K. H. Hcad, 1992) jest oznaczony symbolem L_s (p. § 2. Oznaczanie skurczu liniowego).

Parametry te mogą być oznaczane w różny sposób oraz badane różnymi metodami, na ogół na pastach o różnej wilgotności początkowej (np. wilgotność granicy płynności, wilgotność pęcznienia, wilgotność naturalna).

Przedział skurczu (wg K. H. Heada, 1992) wyrażony wzorem:

w - w_s, %

gdzie:

w — wilgotność naturalna (%),

w_s — granica skurczalności (%) (p. rozdz. IX).

2. Oznaczanie skurczu liniowego

(wg BS 1377: Part 2: 1990, p.6; za K. H. Headem, 1992)

2.1. Sprzęt pomocniczy

1.    Pojemniki do oznaczania skurczu liniowego (ryc. 44).

2.    Płytka szklana lub z tworzywa.

3.    Nóż.

4.    Suwmiarka.

5.    Pasta silikonowa.

Ryc. 44. Pojemnik do oznaczania skurczu liniowego

2.2.    Przebieg badania

1.    Na płytce umieszcza się pastę gruntową przygotowaną jak do oznaczenia granicy płynności (p. rozdz. IX), doprowadzoną do wilgotności odpowiadającej granicy płynności (kontrolując wilgotność stożkiem). Pastę miesza się dokładnie.

2.    Pojemnik do oznaczenia kurcziiwości (ryc. 44) smaruje się lekko pastą silikonową.

3.    Pastą gruntową wypełnia się dokładnie pojemnik (uważając, aby nie zostawić pęcherzyków powietrza wewnątrz gruntu) i dokładnie wyrównuje nożem powierzchnię gruntu.

4.    Grunt w pojemniku suszy się na powietrzu w warunkach laboratoryjnych przez co najmniej 12 godzin.

5.    Podsuszony grant umieszcza się w suszarce i suszy najpierw w temperaturze 50-65°C, a następnie podwyższa temperaturę do 105-110°C i suszy do stałej masy.

6.    Wysuszony grant w pojemniku wstawia się do eksykatora, studzi, a następnie za pomocą suwmiarki dokładnie mierzy długość wysuszonej próbki. Pomiar kontroluje się co najmniej dwukrotnie.

7.    Jeśli próbka popękała w trakcie suszenia, należy badanie powtórzyć na nowej próbce, starając się, aby wzrost temperatury przy suszeniu był stopniowy.

2.3.    Obliczanie wyników

Wartość skurczu liniowego oblicza się ze wzoru:

gdzie:

145