IMG71

dobrze zracjonalizowany, okazuje się w rzeczywistości w dużym stopniu nieświadomy i intuicyjny.

W szczególnych przypadkach Dorosły domin uje nad Dzieckiem w procesie selekcji. Najjaśniej ilustruje to przykład agenta ubezpieczeniowego, który starannie uczy się rozrywek. W czasie gdy on gra, jego Dorosły szuka możliwych przyszłych korzyści i pod tym kątem wybiera graczy, których chciałby jeszcze spotkać. Biegłość w grach czy też sympatyczne usposobienie innych uczestników nie wpływa na jego wybory. które są oparte, jak w ogóle w takich razach, na czynnikach peryferyjnych— w tym przypadku na finansowych możliwościach partnerów.

Rozrywki posiadają specyficzną właściwość wykluczania się na* wzajem. Na przykład „Męskie tematy** i „Babskie sprawy" nie mieszają się ze sobą. Tak zwani twardzi ludzie, uprawiający „Byłeś kiedyś" (tam), będą zirytowani intruzem chcącym grać w ,Jfc" (za awokado) czy też „Kociokwik". Osoby grające w projekcyjną PT A niechętnie zareagują na wtargnięcie introjekcyjnej PTA, chociaż zazwyczaj nie tak intensywnie, jak w sytuacji odwrotnej.

Rozrywki dostarczają kryterium wyboru znajomych i mogą prowadzić do przyjaźni. Grupa kobiet wpadających do siebie na kawę, by grać w „Złego męża", prawdopodobnie chłodno przyjmie nową sąsiadkę, która chce grać w .Jaka jestem szczęśliwaSkoro wciąż dyskutują o tym, jak podli są ich mężowie, nowa osoba oznajmia jąca, że jej mąż jest po prostu wspaniały, naprawdę idealny. wprowadzi zbyt duży dysonans i nie będzie długo tolerowana. Podobnie na dużym przyjęciu, jeżeli ktoś chce się przenieść z jednego kąta pokoju do drugiegomusi albo przyłączyć się do uprawianej tam rozrywki albo spróbować skutecznie skierować całą rozmowę na nowe tory. Oczywiście dobra gospodyni cały czas panuje nad sytuacją i ustala program: „Właśnie graliśmy w projekcyjną PT A. A co ty o tym myślisz?" Albo: „Hej, dziewczyny, dosyć już grałyście w «Gardcrobę». Obecny tutaj pan G. jest pisarzem (chirurgiem, politykiem} i jestem pewna, źe zechciałby zagrać w <<Zobacz, mamo, sam to zrobiłem». Prawda, panie O ?"

Inną ważną korzyścią uzyskiwaną z rozrywek jest potwierdzenie roli i umocnienie się we własnym przeświadczeni u. Termin rola rozumiemy tutaj w sensie podobnym do jungowskiej persony. wyjąwszy to, że jest mniej oportunistyczna i tkwi głęboko w fantazjach jednostki. Dlatego też w projekcyjnym PTA jeden gracz może przyjmować rolę surowego

Rodzica, inny — Rodzica sprawiedliwego, trzeci — Rodzica pobłażliwego. a czwarty—Rodzica opiekuńczego. Wszyscy czterej przezywają i okazują Rodzicielski stan ego. ale każdy wypada inaczej. Oracz uzyska potwierdzenie swej roli, jeżeli zdobędzie przewagę — to znaczy, albo nie napotka żadnego sprzeciwu, albo ten sprzeciw lepiej osadzi go w jego roli czy wreszcie zostanie ona zaaprobowana przez niektórych ludzi „głaskami*.

Potwierdzenie roli umacnia jednostką w jej przeświadczeniu. co nazywamy egzystencjalną korzyścią z rozrywek. Przeświadczenie to proste zdanie oznajmiające, które wpływa na wszystkie transakcje jednostki i determinuje na dłuższą metę jej los, a często również los jej potomków. Przeświadczenie może być bardziej lub mniej absolutne. Projekcyjną PT A uprawia się najczęściej w przeświadczeniu, że „Wszystkie dzieci są złe", „Wszystkie dzieci oprócz naszych $ą /Je \ „Wszystkie dzieci są smutne”, „Wszystkie dzieci są prześladowane*' Przeświadczenia te mogą stanowić kolejno punkt wyjścia roli Rodzica surowego, sprawiedliwego, pobłażającego i opiekuńczego. Dokładniej rzecz biorąc przeświadczenie najpierw ujawnia się w postawie psychicznej, której daje początek i dopiero ta postawa sprawia, że człowiek podejmuje transakcje składające się na jego rolę.

Przeświadczenia rodzą się i utrwalają zaskakująco wcześnie (między drugim czy nawet pierwszym a siódmym rokiem żyda), w każdym razie na długo, zanim człowiek zdobędzie wystarczającą wiedzę i doświadczenie, żeby wyrokować w tak ważnych sprawach. Znając przeświadczenie danego człowieka łatwo wywnioskować, jakie miał on dzieciństwo. Jeśli nic czy nikt przeświadczenia tego nie zakłóci, resztę żyda spędza on na umacnianiu się w nim i radzeniu sobie z sytuacjami, które je podważają, unikając ich, broniąc się przed pewnymi czynnikami, czy też prowokacyjnie nimi manipulując, tak by przekształcić je z zagrożeń w usprawiedliwienia. Jedną z przyczyn stereotypowości rozrywek jest to, że służą równie stereotypowym celom. Zyski, które przynoszą, wyjaśniają, dlaczego ludzie tak się do nich gamą i czemu są tak przyjemne, jeśli uprawia się je z osobami pragnącymi umocnić się w przeświadczeniu konstruktywnym i życzliwym dla innych.

Nie zawsze łatwo odróżnić rozrywkę od aktywności. Często też występują ich kombinacje. Wicie pospolitych rozrywek, takich jak „Giełda samochodowa" opiera się, mówiąc językiem psychologów, na zasadzie wyboru zakończeń zdań: