P1100935

54 Halina Waszkielewicz

ty został na dwóch sztukach Pietruszewskiej —Andamne z roku 1973 oraz premierowej jednoaktówce Tleseii neeuiia^m.

B cadax dpyzwc eojMOMCHocmeu

Jak już wskazywano wyżej, Pietruszewska zachwyca swoją niestrudzoną pasją w poszukiwaniu nowych obszarów twórczości. Takie nowe oblicze swojego talentu pisarka objawiła w okresie pierestrojki publikując stale poszerzające się cykle pod wspólnymi tytułami B cadaoc dpyzux so3Moxcnocmeu oraz Pacacasu u3 mou peaibHocmu. Ałła Łatynina przyznaje, że począwszy od lat 90. pisarka, nie porzucając wypracowanych już obszarów i sposobów prezentacji świata, nie ustaje w poszukiwaniu nowego stylu:

no paccKtnau 90-x eodoe eudno| nmo IlempyweecKaa damo cmapaemcn hoiu\ -namb noewo Manepy. rpsi3Hbie Kaiiynaincu. MenKue ckjioku. yóoauii óbim. uenoemec-kox Menomocmb u nodiocmb. Koumm, nwcyda He nmesałom U3 ee paccKasoe. Ho e hux emopeaemcsi ycioeuocmb. epomecK, tpanmacmi/Ka, uepbi CMiapau¹⁹⁹.

Według Natalii Iwaflowej. Pietruszewska opowiadając swoje historie (aiyyaii) poszukuje nowych jakości na ruinach imperialnego stylu, który pozostawiał poza literaturą istotne obszary życia²⁰⁰. O gatunkowych eksperymentach na podstawie cyklu Pietruszewskiej pL PeKsueMbi wypowiada się natomiast N. Mołczanowa, zwracając uwagę na odejście od stereotypów - fabularnych, tematycznych, językowych, na kontam i no wan ie w jednym utworze cech opowiadania i now eli, na zwrot pisarki ku archaicznym formom ustnej wypowiedzi oraz ku formom wyrażającym zbiorową świadomość²⁰¹.

Opowieści o Jnnej realnoścr pojawiły się w twórczości Pietruszewskiej, jak sama wyznaje, jako: ecmecmeeman peamwt Ha noebłu eo3Óyx Ha podime²⁰². Ot* wartej deklaracji: H iie nuiuy menepb npoyotcacbi towarzyszy spostrzeżenie: )Ku3m mjoiceiasi, ho u óoeamcmeo HOKonieHHou no cycexa\t Kynbmypbt cimem oraz nadzieja, że Kyiamypa nepenumenf^m. W tej nowej „pieriestrojkowej" tonacji pisarka nie wyrzeka się ani ulubionych tematów, ani bohaterów, lecz wzbogaca swoją społecz-

^m Por. hUpi/w\v^.nitfonlankajpb.ru/pro_stcenivm/08/10.hlm. Dostępne 21.07.2007. Ostatnio wydana nowa książka Pietruszewskiej nosi tytuł Mockdockuu xop i zawiera oprócz tytułowej, granej i nagradzanej, choć nigdy jeszcze niepublikowanej sztuki, także jednoaktówki Eutpe.u, Tteneą neeuya oraz całkowicie nową. pt Edy & cod. Por.: hUp://Ww w.soyuz-ru/-/a/morc/z/cal/books/i<y55935/cit\ /125/ partfreYiew. Dostępne 16.08.2007.

^m A. Jlarumrea rata io Huxneeo .uupa. op. cit., s. 8.

Relacja według: TV IliicapescKaa, JE flempymeecKOM, op. ciL, s. 334.

^m H. Momamaa. JĘtmsmum xanpa (\uaast npooa Jl,’ IJempyiueocnDuf. «BecTHiiK CTI6n^r»'-cep. 2,1997. aun. 4. s. 99-101.

^M Por.: X. BaoneKBin. Home npocmopu npozbt JhoiOmibi TlempyiueocKou. Iw:] Pisarze nowi zapomniani i odkrywani na nowo. Katowice 1996, s. 170-176.

^ Jl. riaKH Jl_ Bwecmo umnepebio, utu ontti/n *tmenun npo&bi J]ioó.vu.ibt flempyweocKOu oda.tu aumepamypnom naanu .uemponamu. «3ieiaa» 1994. Ns 5. s. 200.

nie nacechowaną prozę elementami baśniowymi, fantastycznymi, surrealistycznymi, groteskowymi, przydaje im umowności oraz okrasza humorem i optymizmem. Elementy te wejdą już na stałe do arsenału jej środków^{201 2}. I chociaż nadzieja na to. że Kynbmypa nepermmem okazała się płonna, to przecież „nowe przestrzenie"- caóu dpyzwc eaauootCHocmeu - pozostały już na zawsze odkryte i otwarte.

Poszukiwanie nowego stylu prześledzić można na przykładzie cyklu pt IJeom eocmo²mbix ataem, który dodatkowo poświadcza kompetencje Pietruszewskiej jako kronikarza współczesnych stanów świadomości.

Sam tytuł nawiązuje do Puszkina, co stanowić by mogło punkt wyjścia do podjęcia kolejnego frapującego i bogatego zagadnienia związanego z jej twórczością -problemu intertekstualności. Z konieczności zawężając tutaj ten ostatni obszar do Pieśni Słowian Wschodnich warto podkreślić, iż odwołanie do Puszkina ma charakter polemiczny, a nawet parodysty czny. Jak wskazuje G. Pisariewska²⁰⁵, obu autorów, tj. Puszkina i Pietruszewską łączy w ich „pieśniach" stylizacja na folklor. U tej ostatniej brak jednak tematów heroicznych związanych z wyzwoleńczą walką narodu, które można spotkać u Osjana, Merimeego. Macphersona, Puszkina, jest natomiast koncentracja na przyziemnym bycie z wyeksponowaniem jego dziwacz-ności, tajemnicy, mistyki i koszmarów. Pieśni opowiadaj ą de facto różne niesamowite historie (cjiynait) przekazane w skazów ej manierze przez prostą kobietę (np. o tym, jak ożywają zmarli, jak nieboszczka żona zjaw ia się pod postacią kotki itp.) W tym miejskim współczesnym folklorze odzwierciedlają się relikty świadomości dawnej, pogańskiej, mitologicznej, jednak nie bez chrześcijańskich naleciałości (np. przekonanie o łączności martwy ch ze światem żywych). Symptomatyczne, że przez te wszystkie „okropności" przeziera tęsknota za wspólnotą rodową, a nawet więcej, w iara, że istnieje opiekuńcza więź pokoleń, dzięki której zdarzają się cuda i może zatriumfować sprawiedliwość.

O. Kuzmienko. odnotowując związek Pieśni Słowian Wschodnich z gatunkiem Jtyliczek”, podkreśla, zauważoną także przez innych badaczy przy innych okazjach cechę narracji Pietruszew skiej, polegającą na tym, że w centrum nie znajduje się wydarzenie, lecz jego interpretacja, której nośnikiem nie jest racjonalnie myśląca jednostka, lecz zbiorowa podświadomość. Kuzmienko przypomina, że sama pisarka nazwała ten cykl „pieśniami kuchennymr\ co dodatkowo, zważywszy na uwarunkowania przestrzeni mieszkań komunalnych, potwierdza ukierunkowanie na zbiorowość. Badacz trafnie zauważa, iż pisarka przedstawia stan świadomości współczesnego człow ieka, kiedy codzienne lęki. takie jak np. obawa przed niezrozumieniem. samotnością, itp. przeradzają się w egzystencjalny niepokój--² Jeszcze

kwapi.

1

X. BaniKeneBHM. Hostie npocmoptt mpo3tt JhodMum IlemĘfymemcmu. op. ctL. s. 175.

^21,3 T. riHcapescKaa. Jl. tlempyuieacna². op. ciL. s. 535

2

O. KynodCHKO. O tpaibK.iopHau cosmohim compeMewio^o mocarne³: Ha.uamqmuae    yuc-

ckcoosJI. flempyuieecKou „ flecmu mocmouHtLK ciosu ", [k] Pocnt² - mpadteMtt mM²rpmf²rmu' mm metccmm pyccKou u ooamoHMtu    Mamepmaw j²e²cdfimefodmom maynnut uwfl

3

YiaH-Yio 2002. s. 115.