P1120691 resize

w khwvi motywy figuralne >4    pow%«chnc. stopień ich stylizacji jest

bardzo ró>n> (Gediga 1970. s. 1 19-128. ryc. 38>. a niektóre st| bardzo upror/.-czone (por. Gedtga 1978. > 119. ryc. 2a-c: Buck 1979. Abb. 78:1-%. 15. 19).

tych wizerunków nie ma zaznaczonej głowy (Gediga 1970. k. 1 28-129. rvc. 41). Bardzo zbliżony do maciejowickicgo jest motyw z amforki z cmentarzyska w Przemęcie. woj. Leszno cKihl-Byczkowa 1970. s. I 15. I 2-4. tabl. 6:18)* Pevtiu odmienność wy stępuje w przedlu/eniu korpusu w dń! i dodaniu dwóch dodatkowych kresek Podobny motyw . .Uc z korpusem przcchod/ijcyin w wyTażnK zaznaczony grzebień, znany z naczynia z. epoki brązu z tellu Tószeg L uznany został za przedstawienie antmpomorficz.nc (Banner 1958. s 248-249. Abb 1-3). Autor ten uważa tego rodzaju przedstawienia za wizerunki przykucniętych postaci (Banner 1958. s. 250. Abb. 6)'**.

Uważa się. że zdobienie ceramiki miało charakter magiczny. u nie związany wykąc/nie z estetycznymi przeżyciami (Gediga 1979. s. 336: Ostoja-Zagńrski 1996. s -416—419). chociaż odczytanie zawartych w nim treści na ogól nic jest możliwe. Istniejące koncepcje, uznające religijną symbolikę ornamentów, także geometrycznych (Kwapinski 1989. s. 279-288). są przekonywające, aczkolwiek próby deszyfrowania tych znaków tr/eba uznać za wysoce hipotetyczne i robione nieco a wyrost” . Można je uznać za nadinterpretację symboli (Buchowski 1993. s. 65). Z przedstawieniami postaci ludzkich na ceramice wiąże sic mity o istotach ubóstwionych (Gediga 1976. s. 127). Motywy figuralne i jlr/cwek" łączone są z symboliką wierzeniową (Gediga 1970. s. 145). Wydaje się. aż włączyć tu można także motyw błyskawicy — stosunkowo prosty w wykonaniu, a jednak spotykany rzadziej niż grupy kresek. Z drugiej strony jest on przejrzystym znakiem graficznym określonego zjawisku atmosferycznego. Znane jest np. podobne przedstawienie atrybutów boga burzy u Hetytów (Popko 198Da. ryc. na s. 28; 19806. s. 256). u których błyskawica pojmowana by ła hądr jako samo bóstwo, co jest koncepcją zdecydowanie starszą, bądź jako jego broń <Niepołomski 1964. s. 279).

Przyjmuję sakralnosć przynajmniej niektórych motywów orna mon tac yj-nych. natomiast kwestia czy zdobienie to miało bezpośredni związek z wierzeniami czy magią, czy zależnie od nieznanych nam okoliczności z jednym lub drugim, i tak musi pozostać nierozstrzygnięta.

Można przyjąć, iż na omawianym stanowisku zaobserwowano ślady praktyk związanych z pozyskiwaniem przychylności sil lub bóstw chtonicznych.

Orab 29 z

V okres epoki brązu.

^ S.p»*i>Ła mc >afcnr w tiłcntrrc mu i|iu umnii w hrnil>ifiu>i.h ryiunków o podobnie ulożo-■Jd Inkryiwii. ap. x okresu sczunotetainego. jako pmduawicń ropuch czy ogólniej żab (Kommmu 1920: Haller 1928). Jest to uczcyAlnic częste zwluzcu w przypadku ceramiki ncoli-lyc/arj a rteajcb części Europy (Kem 1919: Kossimta 1919). Jednakże tak interpretowane motywy przeważnie aą ryle Inuą podwójną. Problematyka ta ma dość bogatą literaturę, klóccj nie •P»ób tułaj <-nu-*yj Można jedyne dodać. i/ na kwestię interpretacja lego rodzaju wizerunków pm m nr Światło nio/e r/acac zaajdowaak w ginlwli z okresu halsztackiego, aczkolwiek spora terenu kultury łużyckiej, kości tych zwierząt (Muller 1991. a. 1*3).

Mogło to odbywać się na etapie wyboru miejsca pod przyszłą nekropolię i symbolicznego jej wytyczenia i wyodrębnienia, poprzez zabiegi polegające na składaniu ofiar. Ambiwulcntność występująca tak w stosunku do tego co święte (Eliadc 1993. s. 22). jak i w stosunku do zmarłych sprawiała, iż konieczna była magia ochronna i ofiary. Wydaje się także, iż informacje uzyskane na tym cmentarzysku wpisują się w nurt wierzch ludności kultury łużyckiej, zwłaszcza związanych ze sferą ogień - słońce. Elementy, na podstawie których odtwarzane są zasady wierzeń tej ludności, takie jak składanie ofiar, przedstawienia figuralne, tak antropo-. jak i zoomorfic/nc występują na omawianym stanowisku, choć w stosunku do zachodniej strefy kultury łużyckiej są one mało różnorodne, nieliczne i bardzo uproszczone. Trudno w przypadku wierzeń ludności użytkującej omawiane cmentarzysko, stwierdzić, czy i na ile dokonał się proces untropomorfizacji bóstw. który przyjmowany jest dla kultury łużyckiej pod koniec epoki brązu i we wczesnej epoce żcluzu (Gediga 1976. s. 141). Zapewne tereny te pozostawały na uboczu rozwoju i zmian w religii plemion zachodnich tej kultury.

Bibliografia

Wykaz skrótów

Archaologisclw... - P. Schaucr (red.). Archćiologische Forschungen zum Kuli-geschehen in der jiimgeren Broazezeil urul fruhen Eisenzril Alteuropas. Ergebnisse eines Kolloąuiums im Regensburg 4.-7. October 1993. Bom 1996. J&cgemburger Bciirogc zur prahisiorischcn Archeologie" 2. Religiom... - F. Schłetlc. D. Kaufmann (red.). Religiom and Kuli in ur- und fruhge-schichtlicher Arii. Berlin 1989.

Abramowicz R.

|99$

1996

Bannuk J.

1958

Benecke N,

1998

Kilka uwag o występowaniu s/c/i*tków zwierzęcych na cmentarzyskach grupy gómoiląiko- małopolskiej kultury łużyckiej. |w.| Dziedzictwo kulturowe epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na Górnym Śląsku i w Malopohcc. Igw. grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej. Katowice, s. 125-138 jSkpkkc Prace Prahn**yczne~ 4.

Koici zwierzęce w grobach kultury' łużyckiej jako wyznacznik weka i pici zznartego. |w.| J. Chochołowski (red.), problemy epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Eumpie Środkowe) Księga jubileuszowa poświęcona Markowi Gcdlowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy w Uniwersytecie Jagiellońskim. Kraków. > 45-6$.

MemctMiarMctlung au( elncm Gcfdfi voa Tószcg und d*c Fragc der mgr—— len KrolcngcfaBc. Praebtstorucbe Zeitschrifi. l. 36. s. 244-254.

Hausticrhaliung. lagd und Kuk mitTtceen imbronzczcilltchcn Miueteuropa.Iw.) B. tianscl (red.). Mensch und Urnwell in der Bronzr&il Europa*. Kici. \ 61-75.