page0010 djvu

8 Jak „widzi" ślepa mrówka

Gdy mrówka zmieni kierunek ruchu, inne oczka zostają silniej oświetlone. Tak orjentuje się nasz owad w zmianie kierunku.

Człowiek postępuje inaczej. Szuka przede-wszystkiem znanych przedmiotów i względem nich ocenia swoje położenie. Wzrok jest jego najlepiej rozwiniętym zmysłem. Jakże niedołężny jest ślepiec! Nie tylko dlatego, że odebrany mu jest świat słońca, barw, kształtów, cieni — ale i także w znaczeniu życiowein. W drodze przyzwyczajenia radzi sobie jako tako w otoczeniu dobrze znanem. Lecz w warunkach nowych, obcych jest zupełnie zdany na opiekę widzących.

U mrówki pod tym względem jest zupełnie inaczej. Mrówka, pozbawiona w sztuczny sposób oczu, nie odczuwa prawie zupełnie swego kalectwa. Nie traci zdolności do pracy. Niemniej pewnie rozpoznaje swe towarzyszki. Niemniej szjTko i bez wahania porusza się i biega. Widocznie ma prócz wzroku inne sposoby orjento-wania się w świecie zewnętrznym.

Ma inne zmysły, musi więc mieć także i icli organa. Oglądając głowę mrówki łatwo je zauważyć, To czułki. Zawierają one tajemnicę normalnego zachowania się oślepionej mrówki. Wielu uczonych strawiło całe lata pracy na rozwiązaniu tej zagadki. Przyszli do wniosku, że czułki są organem specjalnego zmysłu, nazwanego zmysłem czułkowym. Z jego pomocą mrówka czuje zapach przedmiotu, a zarazem odbiera wrażenia, jakie daje dotyk. Jest to połą-