Siuta Elementy prawa dla ekonomistów rodział 4 prawo karne (20)

dowiKdu osobistego. Przestępstwem jest również kradzież lub przywłaszczenie takiego dokumentu, a także posługiwanie się cudzym dowodem tożsamości, albo dokumentem stwierdzającym cudze prawa majątkowe. Wreszcie popełnia przestępstwo, kto wspomniane dokumenty przewozi lub przesyła za granicę. Za wymienione rodzaje przestępstw grozi grzywna, kara ograniczenia wolności lub kara pozbawienia wolności do lat 2 (art. 274-275 k.k.).

Zniszczenie dokumentu, jego uszkodzenie, ukrycie lub usunięcie jest przestępstwem wówczas, gdy sprawca nie ma prawa nim wyłącznie rozporządzać. Dotyczy to w szczególności dokumentów cudzych. Przestępstwem takim może być ukrycie lub zniszczenie dokumentów finansowo-księgowych w obawie przed kontrolą, która mogłaby doprowadzić do ujawnienia nadużyć.

Za zniszczenie dokumentu kodeks karny przewiduje karę pozbawienia wolności do 2 lat (art. 276 k.k.).

Zniszczenie znaków granicznych - przestępstwo to dotyczy znaków rozgraniczających nieruchomości i podobnych. Dopuszcza się go, kto znaki takie niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni niewidocznymi, albo fałszywie wystawia. Grozi za to kara pozbawienia wolności do lat 2 (art. 277 k.k.).

§ 24. PRZESTĘPSTWA PRZECIWKO MIENIU

Do tej grupy zaliczamy szereg przestępstw, których przedmiotem jest mienie prywatne.

Osobną grupę stanowią przestępstwa przeciwko mieniu społecznemu, omawiane dalej.

Podstawowymi przestępstwami przeciwko mieniu są: a) kradzież, b) kradzież rozbójnicza, c) rozbój, d) przywłaszczenie, e) oszustwo, f) wymuszenie, g) paserstwo.

Kradzież jest najczęściej występującym przestępstwem przeciwko mieniu. Polega na zabraniu cudzej rzeczy w celu przywłaszczenia.

Przedmiotem kradzieży może być rzecz ruchoma, posiadająca wartość materialną. Przepis o kradzieży stosuje się również do programu komputerowego, a także energii oraz karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu bankowego. Do istoty przestępstwa należy też zamiar przywłaszczenia. Jeśli sprawca takiego zamiaru nie ma, czyn nie jest kradzieżą. Szczególną odmianą kradzieży jest kradzież z włamaniem.

Za kradzież grozi kara pozbawienia w^rolności od 3 miesięcy do 5 lat, a za kradzież z wdamaniem od roku do 10 lat (art. 278 § 1 i art. 279 § 1 k.k.). Jeżeli przedmiotem kradzieży było mienie znacznej wartości lub dobro o szczególnym znaczeniu dla kultury, sprawcy grozi kara od roku do

10 lat. Gdy sprawca kradzieży dobrowolnie naprawił szkodę lub zwrócił rzecz, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

W przypadku mniejszej wagi sąd może wymierzyć karę pozbawienia wolności do roku, karę ograniczenia wolności lub grzywnę. Jeśli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje tylko na wniosek pokrzywdzonego.

Kradzież rozbójnicza polega na tym, że sprawca po dokonaniu kradzieży używa przemocy lub grozi jej użyciem by zatrzymać zabrane mienie (np. w czasie ucieczki przed pogonią). Jest to więc kwalifikowana odmiana kradzieży, w której najpierw ma miejsce zabór cudzej rzeczy, a później użycie gwałtu (groźby gwałtu), by zatrzymać rzecz lub uniknąć bezpośredniego pościgu. Za kradzież rozbójniczą grozi kara pozbawienia wolności od roku do lat 10 (art. 281 k.k.).

Rozbój (inaczej rabunek) jest również kwalifikowaną formą kradzieży. Polega na tym, że sprawca używając przemocy lub grożąc jej użyciem zabiera cudzą rzecz w celu przywłaszczenia. Za rozbój uważane jest także zabranie cudzej rzeczy po uprzednim doprowadzeniu posiadacza do stanu nieprzytomności lub bezbronności (np. podstępne upojenie alkoholem).

Kolejność działania sprawcy jest tu odmienna, niż przy kradzieży rozbójniczej: najpierw sprawca używa gwałtu, później zabiera mienie.

Ze szczególnie groźną odmianą rozboju mamy do czynienia wówczas, gdy sprawca posługuje się bronią lub innym niebezpiecznym narzędziem, dlatego kary są odpowiednio wyższe.

Za rozbój przepisy przewidują karę pozbawienia wolności od 2 do 12 lat, natomiast za rozbój kwalifikowany karę pozbawienia wolności od 3 do 15 lat (art. 2S0 k.k.).

Przywłaszczenie jest również przestępstwem zbliżonym do kradzieży. Różni się od niej tym, że sprawca cudzą rzecz ma już w swoim posiadaniu i zaczyna ją traktować jak swoją własność. Sprawca w posiadanie cudzej rzeczy wchodzi legalnie (np. najmuje). Do popełnienia przestępstwa dochodzi w momencie, gdy zaczyna okazywać, że rzecz traktuje jak swoją (np. chce ją sprzedać). Przywłaszczenia dopuszcza się np. człowiek, który użyczoną mu książkę włącza do swej biblioteki, bez zamiaru jej oddania.

Kwalifikowaną formą przywłaszczenia jest sprzeniewierzenie, zwane także defraudacją. Sprawca przywłaszcza sobie tu mienie powierzone jego opiece (np. kasjer pieniądze, nad którymi powinien czuwać, szatniarz płaszcz oddany na przechowanie). Za przywłaszczenie grozi kara pozba wienia wolności do 3 lat, a w przypadku sprzeniewierzenia do 5 lat (art. 284 k.k.).

Oszustwo polega na doprowadzeniu innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd lub wyzyskania istniejącego już błędu, albo niezdolności pojmowania swoich działań.

Oszust wprowadza w błąd czynnie (np. udzielając informacji, że obraz jest oryginałem, co nie odpowiada prawdzie) lub biernie, przemilczając rzeczywisty stan rzeczy. Sprawca zawsze działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

10* 147