10817 Środki stylistyczne 8 109

LEKSYKALNE ŚRODKI STYLISTYCZNE U

rr irw mnTr.^rrrmtTrrryr^rrTr \ray.rrr; NtrrenyfPT’ ranf*^ruMTHN3*«». f5

EPITET METAFORYCZNY

-“©g©⁰-

-    wyraz, który jest określeniem wyrażającym cechę danego przedmiotu w sposób nie ■,

dosłowny, a przenośny, metaforyczny.    t

-    epitet tworzy w połączeniu z określanym wyrazem metaforę, np. gołębie serce, żela- i-zna ręka, wilczy apet)1, niedźwiedzia przysługa, łabędzi śpiew.

Nieznośny upal jednego z ostatnich dnich sierpnia żarzył się nad pagórkowatą okolicą. Spiekota ogarnęła pola, ssała mokre łąki i dosięgła najbardziej cienistych kryjówek lasu. Było już po żniwach i widzialny przestwór kraju spal w tym cieple snem kamiennym.

(S. ŻEROMSKI, Syzyfom pmcc)

OKSYMORON

-^e<9g©°-

-    to zestawienie wyrazów o sprzecznym znaczeniu; często jest to połączenie rzeczownika z określającym go epitetem, np. gorący lód ciemna jasnośćsłodka gor)'Cz. \

-    opiera się na paradoksie.

-    wyrazom przeciwstawnym nadane zostaje znaczenie przenośne, np. spiesz się powoli ; (to znaczy - nie spiesz się).

Idzie węglarz zgarbiony, pod koszem się kłoni, przez czamy, czarny śnieg -i znaczy węglem biafym, jak kwiaty jabłoni, biały na śniegu ścieg.

(M. PAWLIKOWSKA - JASNORZF.WSKA, Sen opaczny)

-1    - stylistyczne g-

PERYFRAZA

°<S^f

omówienie

-    to zastąpienie nazwy jakiegoś przedmiotu, osoby lub zjawiska przez jej dokładniejszy

opis, np. Mieszko I - pierwszy historyczny władca Polski.

-    wskazuje na cechy opisywanego przedmiotu.

-    może być używana w celu unikania powtarzania tego samego wyrazu; służy do wzbogacania i ozdabiania stylu;

-    zamiast zwykłych określeń do języka poetyckiego wprowadza wyrażenia rozbudowane, rozwinięte.

-    często ma charakter aluzyjny bądź metaforyczny.

-    odmianą peryfrazy jest eufemizm.

Ponad płaszczami borów, ściśnięte zaporą Ścian olbrzymich, co w kolo zc sobą się zwarły.

Ciemne wody rozlewa posępne jezioro,

Odzwierciedlając w łonie głazów świat zamarły.

Stoczone ze szczytów bryły, mclui pokryte korą,

Po brzegach mmowisko swoje rozpostarły;

Na nim pogięte, krzywe kosodrzewu karły Gdzieniegdzie nagą pustkę w wianki swe ubiorą.

(A. ASNYK, Morskie Oko)

EUFEMIZM

-    wyraz lub zwrot o łagodnym znaczeniu, zastępujący wyraz zbyt dosadny, wulgarny, nieprzyzwoity, np. człowiek w podcszlpn wieku zamiast starzec, niemądry zamiast głupi, niezb)1 uprzejmy zamiast gbur, mało elegancki zamiast niechlujny.

-    lo osłabienie, zmniejszenie drastyczności określenia przez zastosowanie omówienia.

t* t    ■■ -■ *1 ’    w.-<nr;r. V n >■ wr ;v*h'tv tijnrywi pmiwmgi

Kiedy drzwi za Anią zamknęły się, pani Linde szybko wstała, by zapalić lampę.

- W istocie oryginalne, lecz mile stworzenie.[...] Tak, bez wątpienia, jest to dziwne dziecko, ale jest w niej coś bardzo pociągającego.[...]

Ma ona, co prawda, niezwykły sposób wyrażania się... używa jakichś mocnych zwrotów. [...] Zdaje się także, iż jest bardzo gwałtowna [...j.

(L.M.MONTGOMF.IyY, Ania z Zielonego Wzgórza)

109