69051 Siuta Elementy prawa dla ekonomistów rodział 4 prawo karne (9)

W wieli przypadkach wykonywanie określonego zawodu daje prawo do działań no malnie zabronionych. Zranienie człowieka jest surowo karane, nie podlega jednak oczywiście karze lekarz, który w czasie operacji otwiera jamę brzuszną, aokonuje amputacji kończyny itd.

Przewaga pogląd, że również osoby, wykonujące ciążący na nich obowiązek wychowawczy, przede wszystkim rodzice, nie popełniają przestępstwa wymierzając dzie:ku karę cielesną.

8. Ryzyko' nowatorstwa

Wszelki postęp, zwłaszcza w dziedzinie techniki, związany jest z podejmowaniem przez ludzi określonego ryzyka. Doświadczenia, próby, eksperymenty prowadzą niekiedy do wystąpienia skutków zabronionych przez prawo karne. Ma tu miejsce swoista sprzeczność. Z jednej strony interes społeczny wymaga ciągłego rozwoju, z drugiej zaś ten sam interes wymaga poszanowania życia i zdrowia człowieka oraz innych- interesów jednostki i zbiorowych.

Nowy model samolotu lub statku kosmicznego, po wielokrotnym badaniu w warunkach laboratoryjnych i różnorakich symulacjach, musi się kiedyś po raz pierwszy oderwać od ziemi. Nowy lek kiedyś po raz pierwszy podaje się człowiekowi. W tych i podobnych decyzjach tkwi pewien element ryzyka.

Nie popełnia przestępstwa, kto podejmuje decyzję o przeprowadzeniu eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub ekonomicznego, jeśli oczekuje się po nim istotnych korzyści, a to oczekiwanie, a także sposób przeprowadzenia eksperymentu, są uzasadnione aktualnym stanem wiedzy. Eksperyment wymaga udzielenia uczestnikowi wyczerpujących informacji i jego zgody na udział, którą może wycofać na każdym etapie eksperymentu.

§ 9. ZBIEG PRZESTĘPSTW

O zbiegu przestępstw mówi się wówczas, gdy sprawca popełni kilka przestępstw przed wydaniem pierwszego wyroku, odnoszącego się do jednego z nich. Zazwyczaj więc sprawca dopuszcza się kilku czynów zabronionych, za które następnie jest sądzony łącznie, na jednej rozprawie.

Zbieg przestępstw może być jednorodny lub różnorodny. Zbieg jednorodny występuje, gdy sprawca popełnia kilka przestępstw tego samego rodzaju, na przykład kradzież, rozbój i przywłaszczenie (wszystkie trzy przestępstwa przeciwko mieniu). Zbieg różnorodny polega na popełnieniu kilku przestępstw różnego rodzaju, nie należących do tej samej grupy, ze zbiegiem różnorodnym będziemy więc mieli do czynienia, gdy sprawca podrobi czek oraz pobije sąsiada.

Sąd każde przestępstwo rozpatruje oddzielnie, uwzględnia zachodzące okoliczności łagodzące i obciążające, za każde przestępstwo wymierza osobną karę, a na ich podstawie karę łączną.

Systemy prawa karnego innych państw przyjmują różne zasady, w oparciu

0    które następuje połączenie kar. Jeden skrajny system polega na dodaniu do siebie poszczególnych kar, co jest najbardziej niekorzystne dla sprawcy. Drugi sprowadza się do wchłonięcia przez karę najwyższą wszystkich pozostałych kar. Ten system jest z kolei bardzo korzystny dla skazanego, gdyż kara łączna równa się najwyższej z wymierzonych kar.

Polskie prawo karne przyjęło rozwiązanie pośrednie. Sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary wymierzone za zbiegające się przestępstwa.

Podstawowa zasada określająca wysokość kary łącznej stanowi, że nie może ona być niższa od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa, ani wyższa od sumy tych kar.

Tę ogólną zasadę precyzuje kilka reguł szczegółowych. I tak, wysokość kary łącznej nie może przekroczyć: w przypadku grzywny - 540 stawek dziennych, ograniczenia wolności - 18 miesięcy, pozbawienia wolności - 15 lat. Wymierzając karę łączną grzywny sąd na nowo określa w'ysokość stawki dziennej, nie może ona jednak przekroczyć najwyższej ustalonej poprzednio. Wymierzając karę łączną ograniczenia wolności sąd na nowo określa wymiar czasu pracy na cele społeczne, albo wysokość potrąceń z wynagrodzenia.

Jeżeli najsurowszą karą orzeczoną za jedno z przestępstw jest kara 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotniego pozbawienia wolności, sąd tę władnie najsurowszą karę wymierza jako karę łączną. Gdy sprawcę skazano na dwie lub więcej kar 25 lat pozbawienia wolności, sąd jako karę łączną może wymierzyć karę dożywotniego pozbawienia wolności.

W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kary z zawieszeniem ich wykonania i bez zawieszenia, sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary łącznej, jeżeli zachodzą ustawowe przesłanki, a więc przede wszystkim gdy - zdaniem sądu - samo wymierzenie kary, bez jej wykonania, wystarczy do osiągnięcia celów kary. Zawieszając wykonanie kary łącznej sąd może orzec grzywnę, choćby jej nie orzeczono za żadne z przestępstw.

Łączeniu podlegają w zasadzie tylko kary tego samego rodzaju. W razie skazania za zbiegające się przestępstwa na kilka kar pozbawienia wolności

1    kilka kar grzywny, sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności obok kary łącznej grzywny. Tylko w razie skazania na kary pozbawienia wolności i kary ograniczenia wolności sąd wymierza karę łączną pozbawienia wolności. W tym celu zamienia miesiąc ograniczenia wolności na 15 dni pozbawienia wolności.

W granicach przewidzianych dla kary łącznej sąd decyduje swobodnie o wysokości kary. W praktyce jest ona z reguły znacznie niższa od sumy kar za poszczególne przestępstwa, a jej wymierzenie jest zawsze korzystne dla sprawcy.

125