21 (844)

4. IJęy tfery kompetencji państwa I samorządu terytorialnego w dziedzinie podatków 21

—    kompetencja do przejmowania wpływów z poszczególnych podatków.

—    kompetencja do administrowania w zakresie poszczególnych podatków.

Kompetencja do wydawania norm prawnych powołujących podatki i kształtujących ich podmiot, przedmiot, stawki i inne elementy konstrukcyjne w państwach unitarnych przysługuje prawie wyłącznie państwu (organom ustawodawczym państwa). Gminy lub powiaty mają niewielkie uprawnienia w zakresie stanowienia przepisów podatkowych, a zwłaszcza odnośnie do stanowienia własnych. odrębnych podatków. Współcześnie w Polsce uprawnienia gmin ograniczają się w zasadzie do obniżania stawek niektórych podatków płynących na rzecz gmin (np. podatku od nieruchomości i podatku rolnego) oraz do ustalania innych elementów konstrukcji w drobnych podatkach lokalnych (np. w podatku od posiadania psów, w zakresie opłaty targowej).

Problem, czy gminy powinny wydawać przepisy podatkowe, w tym uchwalać własne, niewystępujące w innych częściach kraju podatki, jest związany z ustrojo-woprawnym ukształtowaniem samodzielności finansowej, gospodarczej i inwestycyjnej gmin. Jest on także związany z zagadnieniem stosowania jednolitych na całym terenie państwa regulacji podatkowych, oddziałujących we względnie jednakowy sposób na podmioty gospodarcze i ludność. Jest przy tym istotne także pytanie, czy ludność w poszczególnych częściach kraju powinna być tak samo obciążona świadczeniami na rzecz sektora publicznego, czy też uzasadnione jest niejednakowe opodatkowanie (w szczególności różne stawki podatkowe) w poszczególnych miastach, gminach i regionach.

Kompetencja do wprowadzania podatków polegająca na stanowieniu określonych norm prawnych wyznaczających obowiązki podatkowe nie oznacza, że wpływy z tych podatków będą przysługiwać tylko temu związkowi publicznoprawnemu, który te podatki powołał do życia (wydał odpowiednie ustawy). Jedna wspólnota terytorialna (np. państwo) może wykonywać uprawnienia prawotwórcze w zakresie podatków, a inna będzie miała uprawnienia do korzystania z ustanowionego podatku. Z reguły uprawnienia stanowiące w sprawach podatków ma państwo, a korzystają z wpływów podatkowych oprócz państwa także inne terytorialne wspólnoty, np. wyodrębnione pod względem ustrojowoprawnym regiony, samorządy gminne, samorządy powiatowe.

Kompetencja do wykorzystywania na własne potrzeby wpływów podatkowych pochodzących z poszczególnych podatków jest niezależna od kompetencji do stanowienia przepisów normujących podatki i niezależna od kompetencji do administrowania podatkami. Omawiana kompetencja oznacza samodzielne wykorzystywanie przez państwo, region, powiat bądź gminę wpływów podatkowych płynących z tytułu danego podatku (np. podatku dochodowego, podatku od spadków, podatku od nieruchomości). Wpływy te są wydatkowane przez państwo, gminę, powiat lub region na zadania publiczne, które realizuje dana wspólnota. Uprawnienia do przejmowania i wykorzystywania wpływów z poszczególnych podatków na potrzeby danej wspólnoty terytorialnej są regulowane ustawowo.