22

■wieniu celów wychowania odwołuje się do wartości ogólnospołecznych jako do wartości nadrzędnych. Wychowanie jest bowiem w myśl' tej koncepcji przygotowaniem człowieka do życia czynnego i twórczego w społeczeństwie zastanym, żyda nastawionego na urzeczywistnianie w tym społeczeństwie najwyższej wartości. Jaką jest człowiek, jego szczęście i rozwój. Wynikają stąd ważne i rozległe zadania wychowania. Jednostka bowiem musi być przygotowana nie tylko do tego, aby społeczeństwo twórczo kształtować, lecz także do tego, aby w nim żyć i realizować samą siebie jako wartość. Skonkretyzowaliśmy te zadania wyłaniając role społeczne, do których pełnienia wychowanie socjalistyczne musi przysposabiać. Dopiero poznając te role uzyskujemy podstawowe przestanki pozwalające odpowiedzieć na pytanie, jak musi być ukształtowana ludzka osobowość, aby człowiek był zdolny wyznaczone mu role społeczne, konstruktywnie, twórczo i z zaangażowaniem pełnić. Szukanie odpowiedzi na to pytanie stanowi próbę zarysowania ideału człowieka socjalistycznego, co składa się na treść drogiej części rozdziału.

5.9. Wskazówki do pracy własnej

Przyswojenie .sobie podstaw teleologii wychowania wymaga przede wszystkim zrozumienia metodologicznej swoistości tej problematyki. Należy więc zwrócić uwagę na aksjologiczny i postula tywny charakter sądów określających ideał i cele wychowania. Dopiero wówczas można zrozumieć, na czym polega trudność w racjonalnym wyprowadzaniu celów wychowania. Analiza różnych koncepcji ustalania takich celów powinna doprowadzić studiującego do uchwycenia zasadniczej odrębności koncepcji marksistowskiej. Odrębność ta polega na tym, że wychodzi się w niej od zależności między wartością naczelną (człowiek) i wartościami pochodnymi poza pedagogicznymi (ideał społeczeństwa) a wartościami pochodnymi pedagogicznymi (ideał człowieka) i że odpowiednio do tego punktu wyjścia ideał osobowości będącej celem wychowania socjalistycznego może być wyprowadzony z zadań oczekujących człowieka w życiu społecznym. Należy zwrócić uwagę na przydatność określenia tych zadań w katc-

goriach podstawowych ról społecznych. Byłoby wskazane sporządzenie sobie zestawienia tych ról z poszczególnymi celami składającymi się na ideał socjalistycznego wychowania, aby zdać sobie sprawę z tego, które z tych celów (tj. postaw) są istotne dla przygotowania wychowanka do pełnienia poszczególnych ról spo-. łecznyćh.

5.10. Problemy do przemyślenia 1 dyskusji

—    Na czym polega swoistość Ideologii wychowania Jako sub-dyscypliny pedagogicznej?

—    Jaki jest wzajemny stosunek pojęć: „ideał wychowania” i „cele wychowania”?.

—    Jakie kryteria uszczegółowienia należy stosować w celu konkretyzacji ideału wychowania i wyprowadzania zeń celów operacyjnych?

—    Jakie zarzuty można postawić poszczególnym niemarksi-stowskim koncepcjom wyprowadzania celów wychowania?

—    Z jakich poza pedagogicznych wartości zostaje wyprowadzony socjalistyczny ideał wychowania?

—    Jakie miejsce w wyprowadzeniu ideału socjalistycznego wychowania zajmuje ogniwo określone jako „zadania wychowania”?

—    Jak należy rozumieć związek zachodzący pomiędzy poszczególnymi grupami postaw jako celów wychowania?

5.11. Wskazówki bibliograficzne

Podstawowymi pozycjami w lekturze dotyczącej ideału socjalistycznego wychowania powinny być: przemówienie W. I. Lenina wygłoszone na m Zjeździe Komsomołu w 1920 r. pt Zadania związków młodzieży (Lenin Dzieła, t 31, Warszawa 1955, KiW), a także rozprawa Moralnyj óbUk slroitiela Kommunizma (Moskwa 1964, Izd. „Nauka”), jak również praca O. P. Celikowcj Kommu-nisticzeskij idieał I nrawstwiennoje rozwitje licznosti (Moskwa 1970, Izd. „Nauka”).

23 Muizyńnkl 192