250 251 (15)

250

CzgM III. Podstawy makroekonomii

Rozdział 9.

Analiza krótkookresowa

251

na rys. 9.2). W tej sytuacji zmiany agregatowego popytu na towary nic pociągaj za sobą zmian faktycznej produkcji. Jak wynika z rysunku 9.2, zmiany agregaty wego popytu, znajdujące wyraz w przesunięciu krzywej AP_P. powodowałyby jedyny zmiany ogólnego poziomu cen (w dól lub w górę od poziomu Zmiana ro* niiarów produkcji wymaga w tych warunkach zmiany wielkości zasobów czynników produkcji lub zmiany efektywności ich wykorzystania.

Rs simek 9J. Krz>wc agregatowej podaży i agregatowego popytu - ekstremalne stanowisko kcyncsńtowskie

Keynesiści odrzucają przekonanie neoklasyków o doskonalej giętkości ccn i dużej skuteczności działania mechanizmów rynkowych. Ich zdaniem, mechanizmy tynkowe i leżące u ich podstaw zmiany ccn nie są w stanie zagwarantować produkcji w pełni wykorzystującej czynniki wytwórcze. Ponadto założenie giętkości ccn. a w szczególności - giętkości płac w dół, jest mało realistyczne we współczesnym świecie. w którym dużą rolę odgrywają związki zawodowe, przeciwstawiające się obniżkom płac. Z tych powodów keynesiści zakładają w swoich analizach ..lepkie** (tj. mało elastyczne) ceny, a w krańcowym przypadku - ceny sztywne. Dla takiego ekstremalnego stanowiska charakterystyczna jest krzywa agregatowej podaży podobna do krzywej AP_d na rysunku 9.3. Krzywa ta jest całkowicie płaska aż do osiągnięcia poziomu produkcji potencjalnej Y_p (w punkcie B). Oznacza to. iż przy tym samym poziomic cen (P, na rys. 9.3) producenci są gotowi wytworzyć i dostarczyć na rynek więcej towarów, o ile tylko zagwarantowany jest ich zbyt. Gdy produkcja faktyczna osiąga poziom produkcji potencjalnej (krzywa agregatowego popytu znajduje się ^w położeniu AP'_p na rys. 9.3), wówczas krzywa agregatowej podaży ma kształt pionowej linii prostej. Oznacza to. żc dalsze zwiększanie popytu (na rysunku znajdowałoby ono wyraz w przesunięciu krzywej AP_p do góry) powoduje nic wzrost produkcji, lecz wzrost ccn. Keynesiści nic wierzą jednakże, żc samoczynne mechanizmy rynkowe są w stanic zagwarantować stabilizację popytu na poziomie odpowiadającym potencjalnej produkcji. Uważają, żc agregatowy popyt ustala się na poza*" mie niższym, odpowiadającym produkcji przy niepełnym wykorzystaniu czynniki’" produkcji. Na rysunku 9.3 sytuację taką ilustruje krzywa AP_p, która leży na lewo od krzywej AP', odpowiadającej pełnemu wykorzystaniu czynników produkcji.

Ł Z zaprezentowanych ekstremalnych stanowisk wyłaniają się z gruntu odmienił■ koncepcje czynników determinujących faktyczny dochód narodowy. Zgodnie stanow iskiem neoklasycznym. faktyczny dochód narodowy określony jest przez f^oby czynników produkcji i efektywność ich wykorzystania. To podejście nazy-*-ane jest podejściem podażowym. gdyż determinantów dochodu narodowego upatruje się w czynnikach określających maksymalne rozmiary podaży. Według gunowiska kcyncśistowskicgo, faktyczny dochód narodowy zdeterminowany jest orzcz wielkość agregatowego popytu na towary. Podejście to nazywane jest podejściem popytowym, ze względu na akcentowanie popytowych determinantów dochodu narodowego. Obydwa można pogodzić w tym sensie, że opisują gospodarkę funkcjonującą w innych warunkach i rozpatrują kwestię determinantów dochodu narodowego w innym horyzoncie czasu. W podejściu podażowym opisywana jest gospodarka w warunkach pełnego wykorzystania czynników produkcji, a w podejściu popytowym - gospodarka w warunkach niepełnego wykorzystania czynników. W podejściu podażowym akcentuje się analizy długookresowe, natomiast w podejściu popytowym - analizy krótkookresowe.

Rozważania niniejszego rozdziału nic obejmują wszystkich aspektów problemu determinantów dochodu narodowego. Nic podejmujemy tutaj charakterystycznych dla podejścia podażowego analiz długookresowych. Są one przedmiotem rozważań w rozdziale dziesiątym. W niniejszym rozdziale ograniczamy rozważania do podejścia popytowego, charakterystycznego dla ekstremalnego stanowiska kcy-nesistowskiego. Będziemy więc rozważać gospodarkę w warunkach niepełnego wykorzystania czynników produkcji, w której poziom cen jest stały. Choć założenie stałości ccn jest dużym uproszczeniem rzeczywistości, przyjmiemy je w naszych rozważaniach, by skoncentrować uwagę na analizie związków popytu i realnego dochodu narodowego.

9.2. Pojęcie i mechanizm równowagi

Z rozważań w poprzednim podrozdziale wynika, żc poziom faktycznego dochodu narodowego wyznaczony jest przez zrównanie agregatowego popytu i agregatowej podaży, a więc przez pewien stan równowagi na rynku towarow. Przyj-rayjniy się bliżej temu stanowi.

Równowaga na rynku towarów oznacza sytuację, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką się w gospodarce wytwarza. Wyobraźmy sobie hipotetyczną gospodarkę, w której wytwarza się tylko zboże. Gdyby w tej gospodarce wyprodukowano 1 min ton zboża w ciągu roku. to równowaga na tynku towarów wystąpiłaby wówczas, gdyby nabywcy chcieliby kupić dokładnie I min ton zboża w ciągu roku. Z punktu widzenia równowagi nie jest istotny sposób Skorzystania wytworzonego zboża (może być przeznaczone na bieżącą konsump-9?, na siewy pod przyszłoroczne zbiory lub też na eksport). Istotne jest to. aby Sclkość produkcji towarów była dokładnie równa ilości towarów, jaką nabywcy