250 (22)

250    12. KONTROLA JAKOŚCI W SPAWALNICTWIE

—    materiały dodatkowe do spawania (spoiwa) w celu określenia właściwości mechanicznych i spawalniczych uzyskanego z nich stopiwa;

—    złącza kwalifikacyjne w celu sprawdzenia umiejętności spawaczy, zgrzewa-czy i lutowaczy;

—    złącza próbne (kwalifikacyjne) wykonywane podczas opracowywania lub uznawania nowych metod, technologii spajania lub napawania, zastosowania nowych materiałów itp.;

—    złącza w konstrukcji podlegającej końcowej kontroli jakości; badań takich nie prowadzi się z reguły na złączach będących częścią rzeczywistej konstrukcji, ale na złączach kontrolnych specjalnie wykonanych zgodnie z technologią wykonania danej konstrukcji;

—    złącza w rzeczywistej konstrukcji, jeżeli celem badań jest np. określenie stanu jakości złączy konstrukcji istniejącej bądź uległej awarii; niekiedy (wyrywkowo i wg ustalonych zasad) pobiera się złącza do badań z produkcji seryjnej.

Rodzaje wykonywanych złączy do badań mechanicznych, ich wymiary oraz rodzaje i liczbę pobieranych z nich próbek określają odpowiednie przepisy i normy. Przykład płyty próbnej stosowanej do kwalifikowania technologii wg PN-EN 288-3:1994 podano na rys. 12.10.

a)

Kierunek spawania

:nnr

in:

i» u»»»*•)ifiii»)i»iui mm ni

Rysunek 12.10. Płyta próbna do badań złączy doczołowych, wadbig PN-EN 288-3: a) blach, b) rur

1,3- odcinki, z których pobiera się próbki na rozciągania i zginana, 2 - odcinek do pobrania próbek na udamoić, 4 - odcinek do pobrania próbek do badań metalograficznych i twardości, 5 - odcinane końca płyty

W trakcie badań mechanicznych stosowanych w spawalnictwie przeprowadza się różne próby. Są to:

—    statyczna próba rozciągania metali wg PN-EN 10002-1:2004 - określa się m.in.: R_m, R_en, Rcl* Rp* Rh Rn A,

—    statyczna próba rozciągania złącza spawanego doczołowego wg PN-EN 895:1997 - określa się tylko R_m, ponieważ złącze jest niejednorodne strukturalnie i mechanicznie;

—    próba rozciągania próbek wzdłużnych ze spoin złączy spawanych wg PN-EN 876:1999 - wyznacza się R_m, R_en, R_eL, A, Z i ocenia powierzchnie przełomu próbki w celu wykrycia możliwych wad;