242 (30)

242    12. KONTROLA JAKOŚCI W SPAWALNICTWIE

Rytunah 12.0. Zasada wykonywania badań radiograficznych: a) schemat usytuowania lampy rentgenowskiej względem ztęcza. bl schemat powstawania obrazu na radiogramie

1 - napięcie zasilające katodę, 2-katoda, 3-anoda (źródto promieniowania X\. 4-badane złęcze, 5 -film w kasecie, 6 - nieciągłość w spoinie (brak przetopu), 7- wartość natężania promieniowania po przejściu przez złęcze (również poziom zaczernienia fftnu)

W spawalnictwie powszechnie stosuje się badania radiograficzne. Należą one tradycyjnie do najbardziej wiarygodnych (lecz najdroższych) metod wykrywania wewnętrznych niezgodności spawalniczych. Cechuje je dobra wykrywalność nawet małych nieciągłości oraz stosunkowo jednoznaczna ich interpretacja. Zasada wykrywania niezgodności spawalniczych polega na zmianie natężenia promieniowania docierającego do radiogramu po przejściu przez złącze, w którym nieciągłości tworzą obszary o różnej grubości (rys. 12.6). Natężenie / promieniowania X (Roentgena) lub 7(gamma) po przejściu przez materiał o grubości g wynosi

I = I₀- exp{-fig)

gdzie: //jest współczynnikiem absorpcji, I₀ - natężeniem promieniowana początkowego.

Kontrola RT spoin obejmuje wykonanie radiogramu złącza i następnie ocenę wykrytych niezgodności zarejestrowanych na radiogramie w postaci miejsc o różnym zaciemnieniu. Przykłady niezgodności zarejestrowanych na radiogramach przedstawiono na rys. 12.7.

Pewnym ograniczeniem w przeprowadzeniu badań radiograficznych jest konieczność obustronnego dostępu do złącza, ponieważ film znajduje się po przeciwnej stronie spoiny niż źródło promieniowania. Specyficzną techniką jest prześwietlanie rur przez dwie ścianki. Radiografia jest praktycznie stosowana do złączy doczołowych i (rzadziej) kątowych ze spoinami czołowymi. Do spoin pachwinowych można ją stosować tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Dobrą wy-