25 (290)

100

W podpisie splot inicjałów: JB lub JK. Oprawa przygodnego konserwatora nie okazała się trwała, obecnie zaledwie w kilku miejscach trzyma się szycie, obwoluta stanowi dwie luźne karty. Karty 1—-9 w prawym górnym rogu uszkodzone (zjedzone przez myszy; ok. 50X90 mm), przez co wiele poszczególnych wyrazów odczytać się nie da. Reszta tekstu zupełnie czytelna, mimo stanu znacznego zaniedbania, w jakim się rękopis dochował.

Na k. 1 r u góry ręką Krasickiego.: Pan Podstoli, nieco niżej: moribus antiąuis..., po czym ręką Aleksandra Krasickiego {?): -^Księgozbiór w Dubiecku". K. 1 v nie zapisana. Tekst zaczyna się na k. 2 r od góry: „Xsięga pierwsza | Rozdział pierwszy" — kończy się na k. 66 u położonym w połowie strony napisem: „Koniec". Rozdziały następują po sobie in cóntinuo. Księga I kończy się na k. 26 r z trzema zapisanymi tu wierszami, reszta wolna, u dołu kustosz: „Xsięga druga", po czym na k. 26 v od góry: „Xsięga druga | Rozdział pierwszy"; koniec księgi II na k. 47 r '(jedna trzecia karty nie zapisana); od k. 47 v: „Xsięga trzecia | Rozdział pierwszy" — aż do k. 66 v.

Pozostałe karty (67 r -—. 7$    zapisane dwustronnie (niektóre

częściowo) zawierają uzupełnienia do odpowiednich rozdziałów -tekStiT'głównego 11 są Zapitsew^^źfijfejszyrh; róymólójfłyffi t?)' "db poprawek nanoszonych na tekst główny w trakcie kolejnego czytania autorskiego.

W tekście rękopisu wydzielić się dają bez trudu dwa pokłady zapisu autorskiego odpowiadające dwom kolejnym opracowaniom redakcyjnym, które roboczo oznaczamy jako B i C. Tekst główny oznaczony jako redakcja B jest czystopisem dokonanym przez autora z nieznanej redakcji A, przed którą może istniały jeszcze redakcje wcześniejsze. Krasicki przepisywał jednak niezupełnie mechanicznie, na co wskazują w kilku miejscach wyraźne wahania pióra. Dający się zauważyć dość łatwo zmienny dukt pióra pozwala stwierdzić, że Książę Biskup przepisywał cały tekst w blisko 30 odcinkach, najczęściej kończąc w czasie jednego posiedzenia tekst jednego lub dwóch rozdziałów i wpisując nagłówek rozdziału następnego. Niewielkie wahania redakcyjne, rozsiane na wszystkich niemal kartach, nasuwają wniosek, że w trakcie

pisania tekstu poddawał go Krasicki ^nieustannej obróbce/ co unaocznię kilku przykładami: „[...] iż w Wariżawie' ulewnego stołu “ —.nadpisano: „gdy byłem posłem" — lekcja ostateczna.;: „[...] iż w Warszawie, gdy byłem posłem, u pewnego stołu" (k. 8 r; ks^I, rozdz. III); zapis pierwszy: „Kogo hazard urodzenia lub: wybranie: równych na najwyższym stopniu osadza, cóż wstrzymać od ;ft|ego może, jeżeli nie bojjaźń najwyższej . sprawiedliwości?*;^ Krasicki zauważywszy po napisaniu zdania, że użył: Jjferąu ra%^epitetu „najwyższy", przekreślił go,przy Wyrazie „stopniu'‘ i nadpisał wyniosłym", po czym skreślił drugą ;część wyrazu ,,-niosłym", nadpisując piętrowe ,,-sokim"; ostateczny, odczyt: „na wysokim stopniu" (k. 12 r, ks. I, r. VI); w ks. I, rozdziale X (k. 19 r) wykreślone zostało tuż po napisaniu zdanie: „Ktokolwiek dobrze czytać chce, wielu ksiąg czytać nie może", po czym dopiero następuje:^,,Rozmaite ich- są rodzaje    Tylko jedną większą

zmianę na bieżąco notujemy na k. |9 v i 20 r. Na k. 19 v zakończył Krasicki rozdział X, ks. 1, wpisując tu 7 wierszy, po czym rozpoczął wpisywanie rozdziału XI. Nie dokończywszy strony podkreślił tekst rozdziału XI i opatrzywszy znakiem rozpoznawczym F zakończenie rozdziału X i miejsce pod. kreska, rozpoczął uzupełnianie rozdziału X. Na k. 19 P wpisał tylko 2 Wietśze (bo tyle było miejsca), następnie odkreślił część strony następnej (k. 20 v), gdzie kontynuował rozdział X, kończąc go u samego dołu strony. W czasie pisania, przekreślił zdanie o pismach kry-i tycznych. W trakcie wtórnego czytania przekreślił cały póeż||iig uzupełnienia (na k. 19 v) i przeniósł odsyłacz zmieniony na E, poprawiai|§: go również przy dawnym zakończeniu rozdziału X, na końcu zaś dopisu postawił kustosz; „Rozdz. XI".

ł§p wpisaniu całego tekstu przystąpił Krasicki do nowej jego lektury. Owoce tej pracy okazały się obfite. Niemal każda strona nosi ślady kolejnej interwencji pisarza. Nie trudno rozpoznać skreślenia i dopiski redakcji B i obecnej C, ponieważ te ostatnie zrobione zostały innym zupełnie atramentem, o bardzo intensywnej czerni, w odróżnieniu od zapisu pierwotnego, atramentem jednolicie jaśniejszym, wyblakłym, o kolorze rdzawym. Kiedy to nastąpiło, nie wiadomo. To pewne, że równocześnie