268 269 (3)

skurczu progowego maleją (krzywa opada). Na przedstawionym na ryc. 145 wykresie widzimy, że przy wartości czasu impulsu wynoszącej 20 ms wystarczającą dawką natężenia prądu jest 10 mA, lecz dalsze zmniejszanie czasu impulsu podwyższać będzie wartość natężenia prądu potrzebną dla uzyskania skurczu progowego, a równocześnie wykres krzywej wykaże stosunkowo łagodne wznoszenie się, bardzo zbliżone do wykresu krzywej iii dla impulsów prostokątnych. Miejsce załamania się krzywej określamy jako tzw. punkt podstawowy. Wykres

Ryc. 146. Wykres krzywych ilt (mięsień z całkowitym odczynem zwyrodnienia) (wg Gillerta)

podany na ryc. 145 jest typowy dla zdrowego mięśnia, ulega on odchyleniom od wartości podanych przy badaniu różnych mięśni.

Mięsień zdrowy zachowuje zdolność akomodacji (dostosowania się do charakteru impulsu eksponencjalnego). Współczynnik akomodacji (Q), który uzyskamy dzieląc wartość progu akomodacji (30,5 mA) przez wartość reobazy (8 mA) wynosi 3,8.

Z powyższego przykładu widzimy, że mięsień zdrowy wymaga 3—4 razy większego natężenia prądu przy impulsie eksponencjalnym niż przy prostokątnym, gdy wartości czasu wynoszą 1000 ms. W miarę gdy czas impulsu eksponencjalnego maleje, przez co ostrość wzniesienia wzrasta, a impuls traci swój eksponencjalny charakter, potrzebne są mniejsze wartości natężenia prądu dla skurczu progowego. Gdy wartość czasu impulsu jest mała, pobudliwość mięśnia jest zachowana zarówno na impulsy prostokątne, jak i trójkątne przy zbliżonych wartościach mocy prądu.

Ryc. 146 przedstawia charakterystykę wykresów krzywej i/t dla badanego mięśnia wykazującego całkowity odczyn zwyrodnienia. Uzyskana wartość reobazy wynosi w tym badanym przypadku 12 mA, wartość progu akomodacji również 12 mA (przy czasie impulsów wynoszącym 1000 ms). Współczynnik akomodacji Q = 1. Jest to wartość charakterystyczna dla całkowitego odczynu zwyrodnienia mięśnia i zniesionej zdolności akomodacji. Wykres wykazuje, że skurcz progowy mięśnia uzyskiwać będziemy przy wartości natężenia prądu wynoszącej 12 mA, gdy czas impulsu wynosić będzie 400 i 200 ms, lecz przy dalszym zmniejszaniu czasu impulsu uzyskanie skurczu progowego uzależnione będzie od zwiększania natężenia prądu. Charakterystyczne „załamanie się" krzywej i/t dla impulsów trójkątnych, czyli tzw. „punkt podstaw o w y", wystąpi przy czasie 200 ms. Dalsze zmniejszanie czasu impulsu wymagać będzie do uzyskania skurczu znacznego zwiększania natężenia prądu przekraczając dawki tolerancyjne, stosowane w elek-trostymulacji. Jako optymalny czas impulsu przyjąć możemy czas w granicach od 1000 ms do 200 ms.

Wykres krzywej i/t przedstawiony na ryc. 147 odpowiada charakterystyce badanego mięśnia, który wykazuje częściowy odczyn zwyrodnienia. Podana w tym przypadku wartość reobazy wynosi

J mA

Ryc. 147. Wykres krzywych ilt (mięsień z częściowym odczynem zwyrodnienia) (wg Gillerta)

10 mA; progu akomodacji 25 mA. Współczynnik akomodacji Q = 2,5. Krzywa i/t dla impulsów eksponencjalnych wykazuje „zazębienia" przy czasie impulsu: 400 ms; 200 ms i 75 ms. Można wnioskować, że mięsień posiada różny stopień akomodacji, co jest oznaką charakterystyczną dla mięśnia z częściowym odczynem zwyrodnienia. Mięsień nie jest uszkodzony jednolicie, gdyż część jego włókien zachowała pewien stopień akomodacji. Jako „punkt podstawowy" dla badanego mięśnia przyjmujemy załamanie krzywej przy czasie impulsu 75 ms, ponieważ skurcz progowy uzyskuje się przy najniższej wartości natężenia prądu (15 mA).

Analiza powyżej podanych przykładów wyjaśnia zasadę określania i wyboru optymalnego czasu impulsu eksponencjalnego przy stosowaniu stymulacji mięśnia, w zależności od jego stanu.

269