295 [1024x768]

304

ROZTWORY I RÓWNOWAGI FAZOWE

mniej lub bardziej trwałych związków pomiędzy składnikami. Rozważymy najpierw dwa skrajne najprostsze przypadki. Jeden będzie dotyczyć układów, w których składniki tworzą dla dowolnych składów jednorodne roztwory stałe, doskonałe lub zbliżone do doskonałych. Drugi skrajny przypadek będzie

Rys. 4.15. Diagram fazowy topnienia układu dwuskładnikowego, gdy składniki tworzą jednorodne roztwory stałe dotyczyć takich dwóch składników, które w stanie stałym nie rozpuszczają się nawzajem w ogóle. Podczas krystalizacji wydzielają się dwie odrębne fazy stałe.

W pierwszym przypadku diagram jest zupełnie analogiczny jak dla równowagi ciecz--para, co ilustruje rys. 4.15. Również w tym przypadku skład fazy ciekłej będącej w równowadze z ciałem stałym jest inny niż skład ciała stałego. Krzywa składu cieczy i krzywa składu ciała stałego oddziela obszar, w którym dwie fazy są w równowadze. Poniżej i powyżej tych krzywych mamy obszary egzystencji jednej fazy.

Diagram fazowy dla składników zupełnie nie mieszających się w stanie stałym pokazano na rys. 4.16a. Powyżej krzywych aE i Eb mamy obszar jednorodnej cieczy. Krzywa aE odpowiada krystalizacji składnika A, zaś krzywa Eb krystalizacji składnika B. Obszar aEc obejmuje stany równowagi pomiędzy stałym składnikiem A a cieczą o składzie zależnym od temperatury, zmieniającym się wzdłuż krzywej aE. Analogicznie obszar bEd dotyczy równowag pomiędzy stałym składnikiem B i cieczą. Krzywe aE i Eb przecinają się Układy ^w punkcie E, który nosi nazwę punktu eu tek tycznego. Temperatura topnienia cutektyczne mieszaniny eutektycznej jest najniższą temperaturą topnienia dla tego układu.

Poniżej tej temperatury układ składa się z dwu faz stałych będących czystymi składnikami A i B (pominąwszy fazę gazową). Diagramy stają się znacznie bardziej skomplikowane, gdy następuje ograniczona rozpuszczalność w stanic stałym i krystalizują związki o określonych składach stechiomctrycznych.

Na rys. 4.16b pokazano diagram fazowy topnienia w układzie dwuskład-