29 (584)

& Pmliial inkkl podatkowych pomigdzi państwo, gminy i inne wspóinotr... 29

eksploatacji poszczególnych źródeł podatkowych przez sektor publiczny (państwo, gminy, inne wspólnoty terytorialne). Wysokość obciążenia podatkowego wszystkich terytorialnych wspólnot w stosunku do danego źródła podatkowego jest z góry ustalona i żaden ze związków nie może zwiększyć ciężaru opodatkowania z tego źródła. System ten ułatwia wiec prowadzenie jednolitej polityki podatkowej. Dzięki niemu obciążenia podatkowe w zakresie podatków objętych udziałami są jednakowe dla wszystkich podatników, co jest rozwiązaniem korzystnym z punktu widzenia wymagań rozwoju gospodarczego²¹.

Są także wady systemu udziałów w podatkach. Po pierwsze, system ten ogranicza samodzielność podatkową gmin i innych terytorialnych wspólnot niższego rzędu. W systemie tym (jeżeli tylko miałby być stosowany) samorządy nie mogą rozwijać i kształtować własnych źródeł podatkowych, bo takich wyłącznie własnych źródeł podatkowych nie mają. Może to osłabić inicjatywę gospodarczą poszczególnych wspólnot. Samorządy mogą jednak prowadzić działalność zmierzającą do rozwoju źródła podatkowego, w którego wpływach mają procentowy udział. Po drugie, pomiędzy państwem a gminami (lub innymi terytorialnymi wspólnotami) dochodzi do sporów o wysokość udziałów. Każdy z uczestników procentowego udziału w podatku chce wywalczyć jak największy udział lub nie dopuścić do zmiany wysokości obowiązującego aktualnie udziału. Starcia o wysokość udziałów nabierają politycznego charakteru.

System udziałów w podatkach uważany jest za lepszy sposób rozdziału dochodów podatkowych pomiędzy państwo i pozostałe wspólnoty terytorialne niż system dodatków do podatków. Wydaje się, że główne podatki funkcjonujące w danym systemie finansowym (zwłaszcza podatki dochodowe) powinny być wspólnie wykorzystywane przez państwo i samorządy. System udziałów podatkowych, który można też nazwać systemem podatków wspólnych, jest rozwiniętą i nowoczesną formą podziału dochodów podatkowych pomiędzy państwo, gminy i inne wspólnoty terytorialne.

6.5. Systemy mieszane

Systemy mieszane są połączeniem wcześniej omawianych rozwiązań, tj. systemu konkurencji podatkowej, rozgraniczenia źródeł podatkowych, dodatków do podatków i udziałów w podatkach. Współczesny stan stosunków społecznych, gospodarczych i ustrojów oprawnych sprawia, że system wyposażenia finansowego państwa i innych wspólnot terytorialnych powinien opierać się na dwóch głównych rozwiązaniach: systemie rozdzielności źródeł podatkowych i systemie udziałów podatkowych. Niektóre podatki powinny być więc przydzielone tylko państwu (np. cła), niektóre tylko gminom (np. podatek od nieruchomości). Główne podatki (np. dochodowe) powinny być natomiast wspólne i objęte udziałami

u Por. M.E. Kamp. C. Langheinrich, F.H. Stamm, op.cit., s. 70.