25 (690)

V

& /V*(kialÓ*Wrf imdalkowycli poiniętlzy państwo, gminy i inne wspólnoty...

V

25

i

2)    system rozgraniczenia źródeł podatkowych między państwo, gminy i inne wspólnoty,

3)    system dodatków do podatków,

4)    system udziałów podatkowych,

5)    systemy mieszane.

6.1. System konkurencji podatkowej

W systemie konkurencji podatkowej każdy terytorialny związek publicznoprawny (w szczególności chodzi tu jednak o związki publicznoprawne mające charakter państw: federację, kraje związkowe, stany, kantony) może opodatkować — według własnego uznania i nie patrząc na interesy innego terytorialnego związku publicznoprawnego — dowolne źródła podatkowe¹⁵. Każdy związek publicznoprawny posiada przy tym wszystkie kompetencje: stanowienia przepisów podatkowych, przejmowania wpływów podatkowych na własne potrzeby oraz administrowania (wymiar, pobór) w sprawach podatkowych. W systemie tym związek i kraje związkowe (władze federalne i władze stanowe) są od siebie finansowo niezależne. System ten cechuje więc zarówno głęboka samodzielność podatkowa, jak i pełna odpowiedzialność danej wspólnoty terytorialnej za wykonywanie i finansowanie swych zadań.

Wady systemu konkurencji podatkowej są jednak znaczne. Swobodne eksploatowanie tego samego źródła podatkowego przez różne terytorialne wspólnoty może prowadzić do nadmiernego obciążenia tego źródła, a także do dodatkowych kosztów administracyjnych, trudności występujących po stronie podatnika, który będzie miał do czynienia z kilkoma wierzycielami podatkowymi, oraz do różnych konfliktów podatkowych. Wadą omawianego systemu jest też to, że prowadzi on do zróżnicowanego w poszczególnych częściach kraju obciążenia podatkowego, a także do zróżnicowanego w poszczególnych krajach (stanach) zakresu świadczeń publicznych.

System konkurencji podatkowej w swej czystej postaci w istocie nie jest już stosowany. Najbliższy temu systemowi jest ustrój finansowy Stanów Zjednoczonych i Szwajcarii. Amerykański porządek konstytucyjny daje swobodę władzom federalnym i stanom w sferze nakładania podatków¹⁶.

Również gminy mogą w zakresie określonym ustawami realizować kompetencje w dziedzinie nakładania podatków. Przykładowo, regulacje obowiązujące w II Rzeczypospolitej uprawniały gminy do nakładania podatków samoistnych, których szczegółowy kształt i konstrukcję ustalały statuty podatkowe wydawane przez rady gminne. Ponadto miasta mogły nakładać zupełnie nowe podatki (nieprzewidziane w ustawie). Dla wprowadzenia tych ostatnich wymagana jednak była

¹⁵ Por. MJL Kamp, C. Łaogheioricb, F.H. Slamra, op.cit., s. 58-60.

**~ * *    _1_ "^r‘ ........... — nrnkiska — doktryna. Warszawa I98X » SS i n