27 (665)

Podobnie jak w dziedzinie wykorzystania praw przyrody przez współczesną technikę, następuje tutaj nie usunięcie działania praw ekonomicznych, lecz stworzenie warunków, w których prawa ekonomiczne działają w taki sposób, że rezultaty ich działania są zgodne z zamierzeniami człowieka. Warto tu znów przytoczyć jasne sformułowanie Engelsa: ,,Prawa ich własnej działalności społecznej, które dotychczas przeciwstawiały im się jako obce i panujące nad nimi prawa przyrody, będą odtąd stosowane z całą znajomością rzeczy przez ludzi, a tym samym opanowane przez nich właśnie. Społeczne współżycie ludzi, które dotąd przeciwstawiało się im jako coś narzuconego przez przyrodę i historię, staje się odtąd ich własnym swobodnym czynem. Obiektywne, obce potęgi, które panowały dotąd nad historią, zostają poddane kontroli samych ludzi. Odtąd dopiero ludzie z pełną świadomością będą tworzyli własną historię, dopiero odtąd uruchamiane przez nich przyczyny społeczne będą też przeważnie i w coraz większej mierze powodować skutki przez nich | zamierzone”⁴⁵.

Przezwyciężenie żywiołowości procesu rozwoju społecznego nie polega więc na usunięciu działania praw ekonomicznych, gdyż to jest niemożliwe, ale na stworzeniu warunków, w których „uruchamiane przyczyny społeczne wywołują «zamierzone skutki»”. Zamierzone skutki uruchamianych przyczyn społecznych są zaś rezultatem działania obiektywnych i niezależnych od woli ludzkiej praw ekonomicznych. Trzeba odróżniać żywiołowość działania praw ekonomicznych od obiektywnego charakteru praw ekonomicznych. Obiektywność praw ekonomicznych polega na tym, że są one właściwością realnego procesu gospodarczego zachodzącego w rzeczywistości obiektywnej, tzn. niezależnie od świadomości i woli ludzkiej. Natomiast żywiołowość dotyczy sposobu działania praw ekonomicznych, oznacza brak zgodności rezultatu działania praw ekonomicznych z zamierzeniami człowieka. Przezwyciężenie żywiołowości w sposobie działania praw ekonomicznych, tj. zapewnienie zgodności ich rezultatu z zamierzeniami człowieka, następuje drogą właściwego wykorzystania przez człowieka obiektywnego działania praw ekonomicznych

Obiektywność a żywiołowość działania praw ekonomicznych

Pomieszanie pojęcia żywiołowości z pojęciem obiektywnego charakteru praw ekonomicznych doprowadziło niektórych ekonomistów do fałszywego wniosku, że w socjalistycznej formacji społecznej nie ma obiektywnych praw ekonomicznych, że przezwyciężenie żywiołowości polega rzekomo na tym, że przestają działać obiektywne prawa ekonomiczne ⁴-

⁴⁵    Tamże, s. 317.

⁴⁶    Doprowadziło to niektórych ekonomistów do postawienia tezy, że w społeczeństwie socjalistycznym ekonomia polityczna jako nauka traci swój przedmiot

Aby przekzna:    zł.

nić sobie, ża gz r zjt byłoby :ez n: i_ • ~s:~ rozwoj u społemmsąn : w którym zzlzmzas. rłfe nia na przebieg procgu. istnieją więc rrrr.g » mniej obiekrysmi r. & procesu gospodarzzags : nych. Odmie”; im rżąc łania praw ek:ci~ .nzrjj możliwość przerwy c.-obs rzają warunki, w mur jg raz to większe; _a

=aama, co ra;~

cjalistycznych i: rsemburg. Qg~=~ a-dukcji towarowe, i ekonomii polityrrim    1

talizmu ustąpi    jua

przez wszystkim _jcx n klasy robotnicze: i politycznej jako ro _

1259, s. 81). K praw techniczno-: pitału, Warszawo

socjalizmie są me ~ potrzebna. Taki ser: r nia polityczna w aea nauce o zeorii wartości, z ekonomii okres, gospodarkę spoŁemą, —aga litycznej... Dlatego n.zz- n e z drugiej strcrj raai a <ilepe prawa* rrm orne-rocznej produkt- nr der Trcttifr-: graniczą się ćo m. ostają w procesie prawa ekonomiom-⁴⁷ Istnienie or_-iecznej bardzo — z-oblemy socjcln~ r . rej są w wa rurka et m -sh. ~ldłowość procesów ~    -

woli. Ludzie, kto rr; : ep-r*. raukę, negują rrr : _r —:: możliwość kier:

* :

1 Ekonomia polirv

80