35 (363)

Derywacja stylu 35

zam. nie będący muzykantem, sfałszować uszy zam. drażnić słuch fałszując). Stwierdzamy też dobitniejsze, sugestywniejsze uwydatnianie przeciwieństw za pomocą odpowiedniego rozczłonkowania zdań w schemacie wiersza (drą się o wolność — Boże, nachylaj im grzbietu),- przy czym przeciwieństwo to,obejmuje też stronę znaczeniową, kształtowaną na zasadzie dramatyzacji, której służy wprowadzenie formy osobowej (drą się, gdy w zapisie w „Dzienniku” wystąpił bezokolicznik walczyć, podmiot mówiący staje w wierszu między „nimi”, którzy drą się o wolność, a Bo giem, i dystansuje się od „nich”). Świat przedstawiony jest sądzony przez mówiącego z punktu widzenia pewnych wartości nadrzędnych (nieświadom, sfałszuje), stosunek do spraw, o których mowa, jest emocjonalny (drą się to równocześnie „kłócą się”, „domagają się czegoś” i „krzyczą”). Intenejonalność tekstu oscyluje między refleksją a pouczeniem.

Zapis w „Dzienniku” nosi znamiona swobody: forma dopuszcza skrótowość (równoważniki zdania), segmentacja jest współrzędna, jednopoziomowa, słownictwo niewyszukane. Taki jego kształt formalny jest wystarczająco wyrazisty, by zaliczyć tekst do okazów stylu potocznego, a nawet rozpoznać w nim pewną gatunkową konkretyzację tego stylu („notatka osobista dla pamięci”), a zatem interpretować go tak, jak interpretuje się teksty potoczne: z odwołaniem się do utartej wiedzy powszechnie akceptowanej i przyjęciem „zdroworozsądkowych” kategorii myślenia, braku chęci pouczania kogokolwiek.

Teksty jednotematyczne lub też podejmujące tematy banalne są dla uchwycenia istoty stylu szczególnie przydatne. Przytoczmy jeszcze jeden przykład, tym razem ze stylu naukowego, z książki pedagogicznej:

(3) R. IV. Analiza procesu tworzenia się praksji w ontogenezie. Czynności dotyczące umiejętności jedzenia łyżką zupy.    .

Jedzenie zupy łyżką z talerza jest procesem skomplikowanym, wymagającym zdobycia pewnej wprawy poprzez wielokrotne ćwiczenie. W jego prawidłowym przebiegu występuje szereg połączonych ze sobą aktów działania, składających się na całokształt czynności zwanej jedzeniem. Łyżka jest narzędziem posiadającym charakterystyczną wypracowaną przez pokolenia budowę. W strukturze łyżki można wyróżnić dwie zasadnicze części: 1 —