450 451 (4)

Rozdział

Międzynarodowe finanse

W poprzednim rozdziale powiedziano, że niemal całość handlu międzynarodowego nic jest handlem wymiennym „towar za towar" (barterem), lecz wymianą, w której pośrednikiem jest pieniądz. Pieniądz służy rozliczeniom transakcji kupna-sprzedaży w handlu międzynarodowym. Ten rozdział powinien przybliżyć czytelnikowi problematykę podstaw pieniężnej strony wymiany międzynarodowej oraz ruchu kapitałów w skali międzynarodowej.

17.1. Kurs walutowy

Sprzedawcy i nabywcy kierują się w swoich działaniach rachunkiem ekonomicznym. Uczestnicząc w rynku, z niego pobierają istotne informacje i sygnały niezbędne do prowadzenia tegoż rachunku. Producenci (sprzedawcy) poszukują tanich surowców. materiałów, części itp.. a zarazem poszukują nabywców, którzy zaakceptują ceny, przy których realizowana będzie strategia firmy. Nabywcy są zainteresowani tanimi źródłami zaopatrzenia itd. Jeżeli gospodarka krajowa, w skład której wchodzi dany podmiot, jest gospodarką otwartą, to kalkulacje ekonomiczne dotyczą nie tylko ewentualnych towarów, usług, kredytów pochodzenia krajowego, lecz także towarów, usług i kredytów oferowanych za granicą. Inaczej mówiąc, w ramach rachunku ekonomicznego rozważa się także alternatywne możliwości wynikające z danych rynku międzynarodowego i ewentualnych transakcji z partnerem zagranicznym: ów rachunek jest podstawą do zawierania transakcji międzynarodowych.

W celu dokonania porównań międzynarodowych oraz zrealizowania transakcji niezbędne jest użycie kursu walutowego jako narzędzia przeliczeń'. Kurs walutowy jest relacją wymienną danej waluty na inną. Jest zatem ceną danej waluty wyrażoną w innej walucie, np. I funt sterling (GBP) = 1,50 euro. czyli 1 GBP kosztuje 1.50 euro. Relację tę można odwrócić: 1 euro * 0.66 GBP (w zaokrągleniu), czyli 1 euro kosztuje 66 pensów.

¹ Problematyka kurwi walutowego i bilansu platnic/cgo jew vrcrokn omówiona w. J. Soldacruk. Z. Kornecki. P. Boni \łtfL)narudo*r aotunlu rktwtomtcznr Trema i pobftłui. Wotytowo 19X7. ro/doal IV.

Zanim wyjaśnimy podstawę takich relacji między walutami, wyobraźmy sobie jedną z transakcji międzynarodowych. Firma brytyjska, pośrednicząca w handlu samochodami na rynku w Wielkiej Brytanii, zdecydowała się - na podstawie rachunku ekonomicznego - na nabycie od producenta w Niemczech 50 szt. samochodów marki Mercedes. Jeżeli jeden samochód kosztuje 25 500 euro. to wskutek zawartej i dokonanej transakcji firma brytyjska powinna zapłacić 50-25500 euro ■ 1275000 euro. Jeśli firma ta nic ma własnych zasobów euro. musi zlecić obsługującemu ją bankowi, aby sprzedał na rynku walutowym tyle funtów z jej konta, ile potrzeba do kupna 1 275 000 euro. Przy założonym kursie 1 euro = 0.66 GBP bank sprzedaje 850000 GBP (850000 GBP 1,5 euro GBP = 1 275000 euro), po czym przekazuje należność bankowi obsługującemu w RFN koncern Daim-Icr-Benr. Transakcja jest sfinalizowana.

W powyższym przykładzie funty sprzedano za (wymieniono na) euro na rynku walutowym. Właśnie rynek walutowy jest miejscem takich transakcji, których przedmiotem są waluty krajowe: sprzedaje się jedną walutę w zamian za inną. ..Miejsce" jest tu rozumiane umownie, chodzi o całokształt i warunki takich transakcji. dokonywanych zwykle przez banki komercyjne i wyspecjalizowane agencje finansowe. Mowa jest o rynku, należy zatem podkreślić, że występują na nim te same kategorie co na ..zwykłych" rynkach towarów: podaż, popyt i cena. Podażą jest suma (łączna ilość) danej waluty oferowanej do sprzedaży, popytem jest łączna ilość waluty nabywana przez kupujących, ceną zaś kurs tej waluty.

Na ogół o relacjach wymiany walut, czyli o kursach walut, decyduje podstawowe prawo rynku tworzące kurs (cenę) równowagi przy zrównaniu popytu z podażą danej waluty. Co jednak określa podaż danej waluty i popyt na nią?

Pierwszym czynnikiem są obroty handlowe w stosunkach dwustronnych. Amerykański popyt na niemieckie towary - lub inaczej ujmując eksport z Niemiec do Stanów Zjednoczonych - determinuje podaż dolarów w Niemczech. Natomiast popyt na dolary jest wynikiem eksportu ze Stanów Zjednoczonych do Niemiec i konieczności zapłacenia przez niemieckich importerów amerykańskim producentom dolarami. Podobny wpływ na podaż i popyt walut wywierają inne. niehandlowe obroty ekonomiczne. Wymiana usług, ruch turystyczny, przepływ technologii, przekazy pieniężne między ludnością, ruchy kapitałów powodowane motywami zysku, przekazywane opłaty zagraniczne i setki innych rodzajów transakcji wpływają na wielkość popytu na daną walutę i jej podaży, a więc na poziom jej kursu.

Drugim zasadniczym czynnikiem określającym poziom kursu walutowego jest polityka walutowa rządu. Do 1973 r. w krajach mających waluty wymienialne' należałoby mówić o quasi-rynkach walutowych, ponieważ kursy walutowe były

J«l lo znacznie uproszczony opn rozliczenia tramakcji. przedstawia on istotę zagadnienia, •hurahując od rzcczy*wtych technik fuiansowo-bankowych.

’ To znaczy w krajach dopuszczających pragnie swiibodny obrót ich walutą. JeM ich ponad 60. M 'o paifctwa Europy. Ameryki Północnej. Australia. Japonia. Nowa Zelandia. RPA. niektóre kraje •bijające się.