4 (1632)

Grzbiet Grzbiet

Grzbiet Grzbiet

Parametry są zależne od cech zbiornika wodnego (wielkości, głębokości) i i.,_t. kości wiatru (RAMKA 15.1). Wrażenie braku uporządkowania sfalowane| |tn wierzchni akwenu wynika z nakładania się na siebie wielu ciągów fal o różny* li i li rakterystykach.

Ruch wody pod wpływem wiatru jest największy przy powierzchni i stopu u iwtifb gasa w głąb. Na głębokości równej połowie długości fali ruch praktycznie /milki a głębokość tę określa się jako podstawę falowania. Wysokość fali na otwartym nu rzu zależy głównie od siły wiatru, natomiast w strefie przybrzeżnej także od glęlmfct

Ramka 15.1

Wysokość, długość i prędkość fali

Na podstawie długotrwałych obserwacji zidentyfikowano różnorodne zależności mlyijB parametrami fal i czynnikami falotwórczymi. Związki pomiędzy wysokością fal, piętlfl ścią wiatru i wielkością akwenu pokazują zależności:

H = 0,36 \fF o,raz H = 0,031 £/²

Gdzie: H - wysokość fali (m), F - długość akwenu (km), U- prędkość wiatru (m s ¹1

Zmiany prędkości i długości fali translacyjmej na płytkiej wodzie są opisane zalc/nnfH mi:

v = \/gd or az L = T \/gd

gdzie: v - prędkość fali (m s^_1), L - długość fali (m), g - przyspieszenie ziemskie (iii ąłj d - głębokość wody (m).

i akwenu. Fale sztormowe mogą przekraczać 5 m wysokości, natomiast indukowali sejsmicznie fale tsunami osiągają nawet ponad 30 m.

Wyróżniane są dwa rodzaje falowania oscylacyjne i translacyjne. Falowaniem i ylacyjnym nazywamy ruch cząsteczek wody po orbitach kołowych, które nie ulega-i ile formacji wskutek tarcia o dno. Warunkiem koniecznym jest zatem położenie dna Imimika wodnego poniżej podstawy falowania (ryc. 15.5), dlatego z tym typem lal I ii ilykamy się na otwartym morzu, w większej odległości od brzegu, w obrębie głębo-i ich zatok. Wzrost siły wiatru powoduje wzrost długości fali i deformację pierwotnej, fulowej orbity.

I )eformacja fali na płytkich wodach przybrzeżnych prowadzi do falowania trans-liicyjnego. Wskutek zwiększonego tarcia o dno maleje długość fali, co powoduje za-(lys/czenie grzbietów fal wraz ze zbliżaniem się do brzegu. Płytkie położenie dna wy-

Łamanie fal

Falowanie translacyjne    Falowanie oscylacyjne

i IS.5. Falowanie oscylacyjne i translacyjne. Wraz ze zbliżaniem się fali do brzegu następuje zmiana długości i wysokości fali: L - długość fali, H - wysokość fali

I \f>. Fale uderzające w klify granitowe i kipiel klifowa, południowo-zachodnia Anglia (fot. P. Migoń)