574,575 (2)

Nauczaniem indy widu alnym objęte są te dzieci, które z uwagi na swą niepełnosprawność nie mogą uczęszczać do szkoły.¹ Są to np. dzieci z poważnymi dysfunkcjami narządu ruchu, z mózgowym porażeniem dziecięcym, padaczką, niesprawnościami sprzężonymi, a także przewlekle chore (S. Nowak 1986). Orzeczenie kwalifikujące do objęcia dziecka tą formą nauczania wydają poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Program nauczania jest realizowany w wymiarze 6-10 godzin lekcyjnych tygodniowo i zazwyczaj obejmuje podstawowe treści z poszczególnych przedmiotów.

Przy niektórych szkołach specjalnych istnieją świetlice dla dzieci i młodzieży. Zadaniem świetlicy jest zapewnienie niepełnosprawnemu dziecku opieki oraz zorganizowanie takich form spędzania wolnego czasu, które są nie tylko atrakcyjne, ale również stymulują rozwój dziecka (M. Burno-Nowakowa, I. Polkowska 1982). Pierwszeństwo w korzystaniu ze świedicy szkolnej mają dzieci: samotnych matek, z rodzin rozbitych, których obydwoje rodzice pracują, a także potrzebujące szczególnie troskliwej opieki i dodatkowych oddziaływań rehabilitacyjnych.

Należy zauważyć, że niektóre dzieci są objęte nauczaniem specjalnym tylko przez pewien okres. Dotyczy to np. dzieci niedowidzących, niedosłyszących, przewlekle chorych, z niesprawnością narządów ruchu, które po uzyskaniu odpowiedniego poziomu sprawności mogą być rekwalifikowane do szkół powszechnych. Inne dzieci, o trwałej niesprawności sensorycznej, motorycznej lub umysłowej, która uniemożliwia uczęszczanie do szkoły powszechnej, są objęte stałą opieką placówek kształcenia specjalnego aż do momentu podjęcia pracy zawodowej.

Niewątpliwie istotną pomocą dla ludzi niepełnosprawnych jest stworzenie warunków umożliwiających ich zatrudnienie. Praca przeciwdziała izolacji społecznej, umacnia w niepełnosprawnej osobie poczucie godności i korzystnie wpływa na jej stosunki z rodziną i innymi osobami (K Boczar 1982).

Młodzież z różnymi niesprawnościami po ukończeniu szkoły zawodowej może podjąć pracę w normalnych zakładach pracy lub w zakładach spółdzielni inwalidów.

Jeżeli osoba niepełnosprawna podejnuje pracę w normalnym zakładzie pracy, wówczas: charaktei wykonywanej pracy powinien być dostosowany do jej możliwości, pownna ona otrzymać dodatkowe urządzenia, które ułatwiłyby jej wykonywanie czynności zawodowych oraz powinna zostać otoczona troskliwą opieką ze strony służby bhp i służby zdrowia.

Te osoby, które z uwagi na rodzaj niepenosprawności nie mogą podjąć pracy w normalnych zakładach pracy, zatrudniają się w placówkach zorganizowanych przez spółdzielczość inwalitzką — w zwykłych zakładach spółdzielni inwalidów, w zakładach pracy chronionej lub też wykonują pracę chałupniczą. Zwykłe zakłady spółdzielni inwalidów pod względem organizacyjno-technicznym nie różnią się od normalnych zakładów pracy. Ich specyfika wiąże się {łownie z tym, że typ produkcji lub wykonywanych usług dostosowuje się do warunków zdrowotnych zatrudnionych w nim osób. Ponadto zapewnia się zatrudnionym specjalistyczną opiekę lekarską, rehabilitację zawodową i opiekę socjalną (I. Janowska, J. Smoleńska 1979).

W zakładach pracy chronionej zatrudnia się osoby o głębszych stopniach niesprawności — niewicome, głuche z dodatkowymi niesprawnościami, upośledzone umysłowe w stopniu głębszym, osoby z poważnymi uszkodzeniami narządów ruchu. Rodzaj wykonywanej pracy dostosowany jest do możliwości zatrudnionych, wykonywane czynności mają zwykle charakter manualny, są małe skomplikowane i nie wymagają specjalnych umiejętności zawodowych (I. Janowska, J. Smoleńska 1979).

System pracy chałupniczej przeznaczony jest dla tych osób, które z uwagi na swą niesprawność nie mogą podjąć pracy w wymienionych wyżej zakładach. Osoby te najczęściej posiadają I lub II grupę inwalidzką. Ten rodzaj pracy wykonują zwykle osoby z ciężkimi uszkodzeniami narządów ruchu, z niesprawnością sprzężoną, z przewlekłym gośćcem, z ciężkimi zaburzeniami układu krążenia. Praca chałupnicza jest organizowana przez zakłady spółdzielni inwalidów.²

Na zakończenie prezentacji instytucjonalnych form pomocy pragniemy zasygnalizować działalność, jaką na rzecz rodzin wychowujących dzieci

575

1

Zarządzenie Nr 29 Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 października 1993 r. w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji szkolnictwa specjalnego (Dz.Urz. MEN Nr 9, poz. 36).

2

Jest ich 17 i mieszczą się w dawnych miastach wojewódzkich sprzed reformy administra-cyjnej z roku 1975 r. Obecnie trwa proces dostosowywania spółdzielni inwalidzkich do nowej sytuacji administracyjnej i ekonomicznej.