63 (203)

GŁOSOWNIA HISTORYCZNA

Rozdział I

ROZWÓJ SAMOGŁOSEK

1. Prasłowiański system samogłoskowy i najważniejsze polskie zmiany

Pod goniec jedności językowej prasłowiańskiej, około jVT wieku In. e., istniał następujący system samogłosek: jszereg tylny: a_? o, o, Uj y, s, r, j j [szereg przedni : £_t ę_s e. i. &, jv V \

Samogłoski o, e były krótsze od innych, ale półsamogłoski s, b były najkrótsze. [Przed samogłoskami szeregu tylnego spółgłoski były twarde, natomiast przed samogłoskami przednimi spółgłoski były miękkie lub zmiękczone. \Przed %J>i,V> mogła być również spółgłoska j oraz spółgłoski przez j zmiękczone: r, ń_y f, s, c, niekiedy też Cj dz. J

Po rozbiciu jedności językowej prasłowiańskiej, w ciągu VIII—IX wieku, a więc jeszcze w epoce przedpiśmiennej, w wymowie plemion lechickich nad Wisłą, Odrą i dolną Łabą zaszło kilka bardzo ważnych zmian w systemie samogłoskowym, które zadecydowały o odrębności narzeczy lechickich, w szczególności polskich, wobec innych słowiańskich. Za najważniejsze z tych zmian uważamy takie, które dotyczyły przebudowy systemu fonetycznego, więc odbiły się w dużej liczbie wyrazów. W zakresie samogłosek są to zjawiska następujące:

(TJprzestawka prasłowiańskich połączeń or, ol — er, cl między spółgłpskąmi na rt, ~i rze_f l&i

2)    rozwój prasłomąń^kich, samogłosek /—/, l' na ar, ir, er — eł_iil_Jłu'_t

3)    rozwój polskiego przegłosu prasłowiańskich samogłosek

4)    uproszczenia półsamogłosek a, 6)