66 67 (24)

66 • Augiasz

w górach, pozbawił się męskości i zmarł, a z jego krwi wyrosły fiołki, lecz bogini wskrzesiła go. Inna wersja podaje, że został zamieniony w drzewo figowe. Stał się symbolem odradzającej się wiosną przyrody. Kult ten rozwinął się pierwotnie we —>Frygii, skąd przeniósł się do —> Pergamonu, aby wreszcie objąć całą Grecję. Święto A. zawsze było połączone ze świętem ku czci Kybele. W roku 204 p.n.e., z polecenia —>Sybilli, przyjęty został w Rzymie. Senat rzymski zabronił obywatelom pełnienia funkcji jego kapłanów (ze względu na ekstatyczny i orgiastyczny charakter kultu). W okresie Cesarstwa połączony kult A. i Kybele cieszył się opieką cesarzy, szczególnie zaś Kali-guii i Klaudiusza. Podczas świąt kultowych Wielkiej Macierzy Bogów (Kybele) niezmiennie wystawiano dramat ukazujący samookaleczenie się A., jego śmierć i wskrzeszenie. W sto lat po rozporządzeniach Klaudiusza w kwestii obchodów święta A. kult jego uświetniony został nowym obrządkiem, zwanym Taurobolium, a mającym na celu oczyszczenie człowieka z grzechów. ² Imię A. nosili także królowie; jeden z nich był synem króla Maneusa i ojcem -»Tyrrenosa, drugi synem —> Heraklesa i królowej Lidii -»Omfale. • A. jest tytułowym bohaterem m.in. pięknego poematu Katullusa; także inni autorzy sięgali po mit o A. (np. Owidiusz, cesarz Julian Apostata). W Pałacu Dożów w Wenecji znajduje się znany relief na tzw. Sarkofagu zAttysem i Kybele. W Muzeum Narodowym w Warszawie jest posąg rzymski A. z II w.

Augiasz, syn -> Heliosa i Naupidame (bądź Hyrminy), król —> Elidy (kraina w płn.-zach. części Peloponezu). Posiadał olbrzymie stada bydła, ale przez trzydzieści lat nie czyścił swojej stajni. Wykonanie tej pracy zlecił —> Eurysteus, król Teb, -»Heraklesowi, który w ciągu jednego dnia oczyścił stajnie. Wybił on otwór w murze otaczającym stajnie i skierował tam wody rzek —> Alfejos i Penejos. Kiedy -»heros poprosił o zapłatę, król odmówił. Syn A. —> Fyleus stanął po stronie Heraklesa, ale skutek był taki, że obaj zostali wypędzeni z Elidy. Po pewnym czasie wrócili na czele wojowników, których sami zebrali. Herakles zabił A., a na tronie osadził Fyleusa. Zwrot „stajnia Augiasza” oznacza coś bardzo zanieczyszczonego, do tego stopnia, że nie sposób usunąć brudu. Mówimy tak również o sprawach od dawna zaniedbywanych, których uporządkowanie wymaga ogromnego wysiłku. Patrz także Taraksippos. Aulida, miasto i port na wsch. wybrzeżu —> Beocji, ze słynną świątynią —»Artemidy. W porcie beockim z powodu

Aulos

niepomyślnych wiatrów uwięzione byty greckie okręty płynące pod wodzą —»Agamemnona do —> Troi. aulos, instrument muzyczny dęty, podobny do klarnetu. Zalicza się go do aerofonów (powietrze znajdujące się w piszczałce jest pobudzane do drgań przez zadęcie). Ma podwójny stroik. Najpopularniejszy instrument w starożytnej Grecji. Historia wynalezienia a. zawarta jest w micie o -> Marsjaszu. Patrz także Euterpe, Olimpos.

Aurora (‘zorza¹), rzymska bogini rozpoczynającego się dnia. Uosobienie jutrzenki, nazywanej przez Greków -»Eos. Patrz także Hemera.

Autolikos, Autolykos, syn boga —> Hermesa i —> Chione (jego kochanki). Ojciec -> Antiklei, matki -> Odyseusza. Uzyskał on od swego boskiego ojca dar niewidzialności. Był uosobieniem chytrości i przebiegłości. Jako syn Hermesa miał zdolność zamieniania rzeczy kradzionych w ich przeciwieństwo. Patronował złodziejom. • Zaginioną sztukę pt. Autolikos (V w. p.n.e.) napisał Eurypides.

^Jeaoro Awernus, Richard Wilson

Awernus (łac. Lacus Avernus), jezioro w okolicach —> Cu-mae w Kampanii. Powstało w kraterze wygasłego wulkanu i wydzielało trujące wyziewy, z których powodu ginęły ptaki (gr. ‘aornos’, czyli ‘bez ptaków'). Uważano je za wejście do świata podziemnego, stąd Rzymianie poświęcili je -»Plutonowi.