66 (145)

bocznym R:

COC)⁰ © I

H₃N—C—H

I

R

Aminokwasy jako składniki białek biorą udział we wszyal kich procesach życiowych. Oprócz aminokwasów występujących w białkach istnieje w tkankach i płynach wszystkich komórek /y wego organizmu stały zasób wolnych aminokwasów znajdujący ul*} w równowadze dynamicznej w wielu reakcjach przemiany matem Poza biosyntezą polipeptydów i białek aminokwasy wykorzystywu ne są przede wszystkim w syntezie fosfatydów, porfiryn i nuklooly dów. Głównymi produktami degradacji aminokwasów są amoniak i mocznik. Straty aminokwasów wyrównywane są przede ws/y-il kim dzięki degradacji białek, transaminacji a-ketokwasów, a ti dzięki transformacji aminokwasów.

1. KLASYFIKACJE AMINOKWASÓW Aminokwasy białkowe

Podziału aminokwasów wchodzących w skład białek <lokfi nać można na podstawie różnych kryteriów. W zależności od piM żenią punktu izoelektrycznego aminokwasy dzieli się na: oboj^lfw zasadowe i kwasowe; w zależności od struktury łańcucha boo/ItW go -R na: alifatyczne, aromatyczne i heterocykliczne. Hydiulw aminokwasy zawierają w łańcuchu bocznym dodatkową gfupif OH, a aminokwasy zawierające siarkę - grupę tiolową (

^r Oddzielną grupę stanowią prolina i hydroksyprolina, będące imino-kwasami, ponieważ ich drugorzędowa grupa aminowa (=NH) jest częścią pierścienia pirolidynowego.

Przydatny jest podział aminokwasów uwzględniający różną polarność łańcucha bocznego R na:

-    aminokwasy z pierścieniem aromatycznym - względnie nlopolarne (fenyloalanina, tyrozyna, tryptofan),

-    aminokwasy niepolarne czyli hydrofobowe (glicyna, alani-mm, walina, leucyna, izoleucyna, prolina),

-    aminokwasy polarne nie wykazujące ładunku (seryna, tre-• milna, cysteina, metionina, asparagina, glutamina),

-    aminokwasy polarne z ładunkiem dodatnim (lizyna, argini-iin, histydyna),

-    aminokwasy polarne z ładunkiem ujemnym (kwas asparaginowy, kwas glutaminowy).

Obecność aminokwasów polarnych posiadających ładunek

......atni lub ujemny w peptydach i białkach zapewnia ich rozpusz-

łiMlność w układach wodnych, podczas gdy aminokwasy polarne |łln wykazujące ładunku odpowiedzialne są przede wszystkim za iklywność katalityczną białek enzymatycznych.

Ze względu na strukturę związków powstałych w wyniku łtuinn szkieletu węglowego aminokwasów białkowych, dzieli się je »w nminokwasy glikogenne i ketogenne. Glicyna, alanina, seryna, nunina i walina, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, arginina, hnlydyna, metionina są aminokwasami glikogennymi, ponieważ

136

137