6 (1692)

Wszystkie te prace mają jednak charakter fragmentaryczny. Tak więc ekonomia polityczna przedkapitalistycznych formacji społecznych, jako systematycznie opracowana gałąź ekonomii politycznej, wciąż jeszcze nie istnieje ¹³.

Ekonomia polityczna socjalizmu

Socjalistyczna Rewolucja Październikowa w Rosji, rewolucje następujące w Europie środkowej po zakończeniu pierwszej wojny światowej, powstanie i rozwój w Związku Radzieckim socjalistycznego sposobu produkcji, a po drugiej wojnie światowej budowa socjalistycznej gospodarki w szeregu innych krajów — postawiły na porządku dziennym sprawę ekonomii politycznej socjalizmu. W związku z tym powstała na ten temat poważna literatura w rewolucyjnej Rosji i w Europie środkowej; odbiło się to również echem w krajach Europy zachodniej i w Ameryce zwłaszcza w czasie wielkiego kryzysu gospodarczego lat 30-tych. Dyskusja rozwijała się dalej w Związku Radzieckim na tle zagadnień praktyki planowania i zarządzania socjalistyczną gospodarką. Ostatnio nastąpiło szczególne ożywienie tej dyskusji we wszystkich krajach socjalistycznych, a zwłaszcza w Polsce. Obecnie zaczynają się wyraźnie wyłaniać pierwsze zręby ekonomii politycznej socjalizmu ¹⁴.

piśmie „Woprosy Istorii” 1953 - 1956. Warto też przypomnieć syntetyczną pracą Edwarda Abramowskiego, Feudalizm. (E. Abramowski, Pisma, Warszawa 1927, t. III).

¹³    Pewną próbę takiego syntetycznego ujęcia zawiera popularny podręcznik A. Bogdanowa, Zarys nauki ekonomii politycznej (przekład polski Warszawa 1906) oraz również popularna praca K. Ostrowitianowa, Zarys ekonomiki formacji przedkapitalistycznych, w zbiorze Wykłady ekonomii politycznej, Warszawa 1951, t. I.

¹⁴    Krótkie systematyczne omówienie podstawowych zagadnień i dotychczasowych wyników zawiera praca Oskara Langego, Ekonomia polityczna socjalizmu, „Sprawy Międzynarodowe” nr 1/1958. Jest tam również mowa o dotychczasowym przebiegu pracy naukowej w tej dziedzinie. Z prac wydanych w Związku Radzieckim na pierwsze miejsce wciąż jeszcze wysuwa się wydana w 1952 r. praca J. Stalina, Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR (przekład polski Warszawa 1953), chociaż ostatnio podlega ona poważnej krytyce. Praca ta wywarła wielki wpływ na rozwój myśli w tej dziedzinie. Podręcznik Ekonomia polityczna wydany przez Akademię Nauk ZSRR (wyd. 3, przekład polski — Warszawa 1955) zawiera część systematycznie traktującą o socjalizmie. Jest to przeważnie ekonomia opisowa organizacji i zarządzania gospodarką ZSRR, zawiera jednak także pewną bardzo ogólną próbę ekonomii politycznej socjalizmu, tj. teoretycznej analizy praw ekonomicznych, działających w socjalistycznej formacji społecznej. Znacznie dalej posuniętą analizę i systematyczny wykład podstawowych zagadnień ekonomii politycznej socjalizmu zawiera książka Politiczeskaja ekonomija socyalizma, pod redakcją K. N. Szafiewa, Moskwa 1960. Ważniejsze przyczynki do polskiej dyskusji na temat zagadnień ekonomii politycznej socjalizmu są zebrane w tomikach Ekonomiści dyskutują o prawie wartości, Warszawa 1956, Dyskusji o prawie wartości ciąg dalszy, Warszawa 1957 oraz w zbiorze Dyskusje o polskim modelu gospodarczym, Warszawa 1957, Próbę systematycznego potraktowania zagadnień zawiera wydana

93