71 (134)

4.3. ODTLENIANIE (REDUKCJA TLENKÓW) 71

zie przedstawiono na rys. 4.2. Im odtleniany ciekły metal ma większe powinowactwo do tlenu, tym aktywniejsze muszą być odtleniacze. Zdolność składników do odtleniania zależy ponadto od ich stężenia w cieczy, temperatury, właściwości fizycznych cieczy utworzonej przez roztopiony metal i żużel oraz właściwości powstałych tlenków.

Rozpuszczona zawartość składnika odtteniającago Rysunek 4.2. Wpływ zawartości pierwiastków na zawartość tlenu w żelazie

Stale nieuspokojone i półuspokojone są najczęściej odtleniane tylko węglem i manganem, stale uspokojone dodatkowo krzemem, który jest 3+4 razy skuteczniejszy niż mangan, a stale specjalnie uspokojone również aluminium, najskuteczniejszym (obok tytanu) odtleniaczem stali. Do odtleniania jeziorka ciekłego metalu podczas spawania metodą MAG powszechnie stosuje się Mn i Si. Zawartość tych odtleniaczy w drucie jest zazwyczaj większa niż w stali, ponieważ w łuku ulegają one częściowemu wypaleniu. Usunięcie tlenu i tlenków z jeziorka ułatwiają żużle powstałe ze stopionej otuliny elektrody oraz topnika. Tlenki, które nie zdążą się wydzielić do żużla przed skrzepnięciem metalu, tworzą wtrącenia niemetaliczne.

Odtlenianie gazami redukującymi (redukcja), głównie tlenkiem węgla CO i wodorem, przebiega wg odwróconych reakcji (3.3) i (3.4), ponieważ o ich kierunku decydują temperatura oraz stężenie poszczególnych składników reakcji. Metale o większym powinowactwie do tlenu niż wodór i tlenek węgla nie mogą być redukowane tymi gazami. Redukcja tlenków wodorem jest w praktyce często stosowana w lutowaniu piecowym i komorowym, natomiast redukcja za pomocą CO, powstałego ze zdysocjonowanego w łuku CO2, występuje podczas spawania metodą MAG.

Odtlenianie metalu w próżni polega na wykorzystaniu różnicy między rozpuszczalnością tlenu (gdy jest on w stanie stałym przy normalnym ciśnieniu at-