58 (249)

---W. O*#* wgadnienia]mmsystemJjnmmweguWʧicfyloriai,^

Odrębny systemem instytucji tworzą regulacje prawne dotyczące kontroli I nadzoru nad działalnością finansową jednostek samorządu. Zagadnienia t* uregulowane są w ustawie z 8 marca 1980 r. o samorządzie gminnym (np. kontrola sprawowana przez radę gminy, skarbnika), ustawie z 5 czerwca 1998 r. o samo-rządzie powiatowym, ustawie z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, ustawie o finansach publicznych (m.in. konstrukcja absolutorium za wykonanie budżetu), ustawie z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych. Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych jest wiodącym aktem prawnym regulującym kwestię zewnętrznej kontroli finansowej jednostek samorządu terytorialnego i innych samorządowych podmiotów. Natomiast przewidziany w tej ustawie nadzór regionalnej izby nad działalnością samorządów w zakresie spraw finansowych może być realizowany przy pomocy instytucji nadzoru, przewidzianych w ustawach o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Wspomniane regulacje wprowadzają takie instytucje, jak: sprawa finansowa (a wcześniej tzw. sprawa budżetowa), rozstrzygnięcia nadzorcze, ustalanie budżetu samorządowego przez organ nadzoru, opinie regionalnych izb obrachunkowych.

2. Konstytucyjne zasady dotyczące źródeł dochodów samorządu terytorialnego

Zasady ustrojowe i finansowe samorządu terytorialnego powołanego w Polsce w 1990 r. określiła ustawa z 8 marca 1990 r. o zmianie konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. nr 16, poz. 94 z późn. zm.). Odnośnie do dochodów samorządu ustawa ta stanowiła, że gmina posiada dochody własne i inne o charakterze uzupełniającym. Głównymi dochodami własnymi były podatki przekazane gminom. Uchwalona dwa lata później ustawa konstytucyjna z 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. nr 84, poz. 426 z późn. zm.) stanowi w art. 73, że dochodami jednostek samorządu terytorialnego (gmin) są dochody własne tych jednostek, subwencje i dotacje, a źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań publicznych są gwarantowane ustawowo. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. stanowi w ait. 167, że dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa, a także, że źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego są określone w ustawie. Wyróżnione więc zostały trzy główne rodzaje źródeł dochodów samorządowych: dochody własne, subwencje ogólne, dotacje celowe. O wszystkich tych źródłach — jako dochodach samorządu — także więc o subwencjach i dotacjach powinna stanowić ustawa. Samorządy, jako odrębne, wyposażone w osobowość prawną korporacje (związki osób zamieszkałych na obszarze gminy, powiatu lub województwa), działające na własny rachunek i we własnym imieniu, powinny być traktowane jak samodzielne podmioty prawa. Ich zadania, kompetencje, obowiązki. uprawnienia, źródła dochodów powinny być regulowane ustawowo.