0296

12.2. Unia Europejska jako system instytucjonalny - proces decyzyjny

{

307

rodowej oraz po piąte, rozwój i konsolidacja demokracji oraz rządów prawa, utrwalanie respektu dla praw człowieka i fundamentalnych wolności. W zakresie tworzenia wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Traktat ustalił określone procedury. Prawo inicjatywy, choć nie na zasadzie wyłączności, należy do Komisji, jednak decydującą rolę odgrywają, jak przystało na sferę determinowaną przez porozumienia międzyrządowe, Rada Europejska oraz Rada Unii (dawniej Rada Ministrów).

(4) Wprowadzenia nowej procedury współdecydowania (co-decision procedurę) jako sposobu podejmowania decyzji w ramach struktury Unii, co zostało odebrane jako dalszy krok w kierunku wzmacniania roli Parlamentu w procesie legislacyjnym. Parlament został również wyposażony w uprawnienia w zakresie mianowania członków Komisji.

Traktat amsterdamski, który wszedł w życie 1 maja 1999 r. w zasadzie pominął drażliwą kwestę zmian w systemie instytucjonalnym UE w obliczu zbliżającego się rozszerzenia. Zasadnicze zmiany w nim wprowadzone dotyczą współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (reforma filaru III) i, choć w znacznie skromniejszym stopniu, Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa. Kolejne konferencje Międzyrządowe oraz Traktat nicejski za zasadniczy cel traktowały kwestię instytucjonalnego przygotowania Unii do rozszerzenia jej składu członkowskiego.

12.2. Unia Europejska jako system instytucjonalny - proces decyzyjny

Proces integracji europejskiej to w zasadzie dwa wzajemnie powiązane procesy. Po pierwsze proces delegowania określonych uprawnień w zakresie kształtowania polityk sektoralnych (policy competences) na poziom transnarodowy. W ten sposób dąży się do osiągnięcia pewnych celów po wprowadzaniu w życie konkretnych rozstrzygnięć typu regulacyjnego. Po drugie, chodzi o proces kształtowania instytucji, wyposażonych w uprawnienia legislacyjne, wykonawcze i sądowe. Władze państw członkowskich UE delegują uprawnienia na poziom transnarodowy, ponieważ starają się stworzyć układ tzw. wspólnych kompetencji, w ramach którego decyzje są podejmowane przez instytucje unijne na podstawie uzgodnionych procedur. Organizacja kompetencji zarówno legislacyjnych, jak i egzekutywnych opiera się na zasadzie dualizmu. W tym pierwszym przypadku, rozdzielenie kompetencji nastąpiło między Radę UE, która reprezentuje interesy państw członkowskich (uprawnienia pierwotne, gdyż wszystkie polityczne uprawnienia pochodzą od władz narodowych, zorganizowanych w formie Rady), a Parlament, reprezentujący obywateli Unii Europejskiej. Uprawnienia władzy wykonawczej zostały natomiast przekazane Radzie UE i Komisji, co faktycznie oznacza, iż istnieją w jej ramach dwa poziomy organizacyjne - poziom rządowy oraz poziom Komisji. Rządy państw członkowskich (egzekutywy polityczne) określają agendę polityczną w dłuższej perspektywie i oczekują, iż zarówno Komisja, jak i Rada (gremia ministerialne) podejmą określone i konieczne działania, związane z realizacją zawartych w agendzie celów i zadań. W praktyce mamy więc do czynienia w UE z zasadą