7 (88)

iblematyki F.Kinsky’ego, którego zdaniem Jederalizm nigdy nie istnieje czystej formie”,¹ tym bardziej że może on być traktowany z rozmaitych nktów widzenia: jako teoria integracji lub decentralizacji, jako model ołeczeństwa lub jako teoria filozoficzna.

IZ ujęciem Sidgwicka zgadza się wielu badaczy, m.in. przytaczany lokrotnie Burgess. Wprawdzie podkreśla on, że federacja jest bardziej „unią wateli”, zaś konfederacja - „unią państw”, niemniej uważa on, że sadniczą kwestią jest to, że władza i kompetencje przyznawane zarówno dzom federacyjnym, jak i konfederacyjnym mogą być w dzisiejszych czasach ktycznie identyczneTym samym „koncepcyjne rozróżnienie''' między ;racją a konfederacją powinno być traktowane „raczej jako kwestia miowalności cech niż jako zasada”² Na poparcie tych śmiało żądających tez autor przytacza listę cech przynależnych strukturze pracyjnej, porównując je z podobnym zestawem dotyczącym konfederacji torstwa F.K.Listera. W istocie, niektóre charakterystyki są podobne, jak np. noszące się do istotnej kwestii podstaw formalnoprawnych: konstytucja deralna ustanawia formalny podział władzy i kompetencji pomiędzy rodkiem centralnym a częściami składowymi”,^{3 4} natomiast,.federacja wymaga dstawowego prawa pisanego w formie traktatu-konstytucji, które byłoby awnie wiążące dla różnych stron konfederacji”.¹1 Dzięki temu także Lister vierdza, że „uprawnienia nadane władzom centralnym oraz państwom łonkowskim w ramach unii federalnych i konfederalnych są zadziwiająco dobne”.⁵

Ową rysującą się jednorodność koncepcyjną można analizować w rozmaity jsób. Traktowanemu całościowo federalizmowi przypisuje się albo charakter lalistyczny (funkcjonują w nim dwa niezależne od siebie poziomy władzy: ntralnej i niższej), albo kooperacyjny, zakładający partnerstwo między zestnikami struktur federacyjnych.⁶ Interesujące poznawczo jest podejście, odnie z którym federalizm pojmowany jest jako bipolarne kontinuum - na inym biegunie występują tendencje dośrodkowe, zmierzające (mijając etapy litarnego państwa związkowego i zdecentralizowanego państwa unitarnego) ) integracji i jednorodności warunków życia oraz dążące w efekcie do wstania jednolitego państwa, w stronę zaś drugiego bieguna zmierzają ndencje odśrodkowe, przechodzące przez coraz luźniejsze stadia konfedera-ynego związku państw i następnie związku państw (klasycznej konfederacji)

oraz ostatecznie ograniczające się do zwykłego sojuszu międzypaństwowego.⁷ (Por. schemat 2.1.) Kinsky proponuje z kolei podejście traktujące federalizm jako połączenie jedności i różnorodności", do którego zmierzają z jednej strony procesy integracji wywodzące się z partykularyzmu, a z drugiej -chodzące z centralizmu procesy decentralizacji.⁸ (Patrz schemat 2.2.)

Schemat 2.1. Federalizm - model bipolarnego kontinuum

Źródło: Federalizm. Teorie i koncepcje, red. W.Bokajło, Wrocław 1998, s.73.

Źródło: F.Kinsky, Federalizm. Model ogólnoeuropejski, Kraków 1999, s.33.

odśrodkowy FEDERALIZM dośrodkowy ■

SOJUSZ

(alians)

niezależność i różnorodność jako najwyższe cele		integracja i jednorodność warunków życia jako najwyższe cele
związek państw (konfederacja)	konfcdcracyjny związek państw	unitarne państwo związkowe	zdecentralizowane państwo unitarne

państwo

(jednolite)

65

1

   F.Kinsky, op.cit., s.24.

2

   M.Burgess, op.cit., s.264.

3

   Ibidem, s.268.

4

   F.K.Lister, The European Union, the united nations and the revival of confederal overnance, London 1996, s.33-34.

5

   Ibidem, s.23.

6

   Na temat tzw. federalizmu kooperacyjnego (cooperative federalism) por.: J.Pelkmans, iropean Integration. Methods and Economic Analysis, New York 1997, zwł. s.4-5 i nast.

7

   Szerzej patrz: W.Bokajło, op.cit., s.73 i nast.

8

   F.Kinsky, op.cit., s.33 i nast.