87 (133)

IV. Polityka spójności UE i jej realizacja ir Polsce 87

kuje w dużym stopniu efektywność i skuteczność działań podejmowanych w ramach unijnej polityki spójności. Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat podstawowe zasady polityki spójności UE były systematycznie wzmacniane i udoskonalane w kolejnych rozporządzeniach regulujących funkcjonowanie funduszy strukturalnych. W wyniku tego procesu stanowią one dzisiaj trwały fundament systemu świadczenia pomocy regionalnej w Unii Europejskiej. Do podstawowych zasad prowadzenia tej polityki należy zaliczyć zasady programowania, partnerstwa, koncentracji, dodatkowości, komplementarności oraz kontroli i monitoringu¹.

Programowanie pomocy stanowi kluczową zasadę funkcjonowania systemu polityki regionalnej UE: pomoc regionalna finansowana ze środków funduszy strukturalnych świadczona jest w ramach wieloletnich, kompleksowych, zintegrowanych programów rozwoju regionalnego. Stanowią one efekt procesu, w który - zgodnie z zasadą partnerstwa - zaangażowane są podmioty na różnych szczeblach decyzyjnych: od regionalnego, przez krajowy, po Komisję Europejską. Powszechnie wskazuje się, że odejście od stosowanej do czasu reformy funduszy strukturalnych z 1988 r. praktyki dofinansowywania pojedynczych, oderwanych od siebie projektów na rzecz programowania pomocy przyczyniło się do zwiększenia jej skuteczności i efektywności oraz zapewniło wieloletnią stabilność celów i środków ich realizacji.

Z zasadąprogramowania pomocy ściśle koresponduje zasada partnerstwa, rozumianego jako włączanie w proces podejmowania decyzji i ich realizację odpowiednich władz unijnych i krajowych oraz instytucji i środowisk regionalnych, lokalnych, branżowych itp. Jest to z jednej strony wyraz ogólnej zasady subsydiarności², jaka przyświeca działaniom Unii, z drugiej zapewnia większą efektywność pomocy dzięki włączeniu w proces programowania pomocy instytucji lokalnych, które najlepiej znają problemy własnego regionu i sposoby ich rozwiązania.

Wśród zasad dotyczących finansowania wsparcia świadczonego w ramach polityki spójności podstawowe znaczenie mają zasady: koncentracji środków oraz komplementarności i dodatkowości pomocy unijnej. Zasada koncentracji oznacza, w wymiarze finansowym, połączenie uprzednio rozproszonych środków poszczególnych funduszy i sprzężenie finansowania budżetowego z kredytowaniem, głównie przez Europejski Bank Inwestycyjny. W rozumieniu przedmiotowym oznacza ona określenie celów polityki regionalnej, które mogą być finansowane, a w^r sensie geo-

1

   Szerzej na ten temat: J. Pietrzyk, op.cit.

2

   Zgodnie z zasadą subsydiarności (pomocniczości) „Wspólnota, w dziedzinach, które nie należą do jej kompetencji wyłącznej, podejmuje działania [...] tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele proponowanych działań nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez Państwa Członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary tub skutki proponowanych działań moźfiwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Wspólnoty". Por. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, art. 5.