88soś

Wnętrze opactwa Saint Denis (Paryż) zyskało pod opieką wielkiego budowniczego opata Suge-ra blask i świetność nie mającą sobie równych: barwne witraże i bogata polichromia ścian, marmury i ołtarze zdobione złotymi płytami, naczynia liturgiczne będące właściwie klejnotami, drogocenne tkaniny.

Temu zbytkowi i bogactwu przeciwstawiał się zreformowany zakon benedyktynów - cystersi, głoszący ubóstwo i wznoszący kościoły surowe, prawie pozbawione dekoracji. Dziś niemal wszystkie wnętrza kościołów romańskich są proste i pozbawione ozdób. Oszczędna rytmika pionów filarów, łuków, poziomych gzymsów jest przerywana dużymi płaszczyznami nie dekorowanych ścian. Wzrok wchodzącego prowadzony

jest ku ołtarzowi - centralnemu miejscu kościoła, bez rozpraszania się na boki. Wnętrze jest mroczne, małe okna w grubych murach wpuszczają niewiele światła.

Całość ożywiona jest płaskorzeźbą (wypukłym reliefem) o rozlicznych motywach. Rzeźba występuje stale w tych samych miejscach, ozdabiając wejścia, kapitele kolumn i filary oraz wsporniki (elementy podtrzymujące). Urozmaica bryłę w niczym nie zaciemniając jej czytelności.

Konstrukcja

Konstrukcja świątyń romańskich jest jasna i nieskomplikowana. Plany są podłużne w kształcie prostokąta lub krzyża łacińskiego, prezbiterium zakończone półkolistą apsydą, wyraźny jest podział na trzy nawy oddzielone od siebie filarami lub kolumnami. Charakterystycznym rysem romańszczy-zny są wieże o różnych przekrojach umieszczone w fasadzie lub po obu stronach prezbiterium. Występują czasem także nad skrzyżowaniem

transeptu z nawą główną, na końcach nawy poprzecznej. Istniały różne rozwiązania tej samej zasady planu: spotykamy dwie apsydy z przodu i z tyłu kościoła (tzw. założenie dwuchórowe), wokół prezbiterium znajduje się czasem obejście (ambit), prezbiterium bywa otoczone wieńcem kaplic. Głównym elementem konstrukcyjnym jest łuk półkolisty. Sklepienia są kolebkowe, krzyżowe, często sklepienie zastępuje płaski drewniany strop lub widoczne wiązanie dachu. Sklepienie kolebkowe ulepszono w ten sposób, że w równych odstępach wzmocnione jest półkolistymi żebrami. Są to g u r t y, które utrzymują całą konstrukcję, dzięki czemu pozostała część sklepienia mogła być znacznie lżejsza. Takie sklepienie naciska przede wszystkim miejsca zakończeń gurtów na filarach, a nie jak dotychczas na całej długości na ściany.

Założenia były przeważnie bazylikowe. Przy oglądaniu planu kościoła romańskiego zwraca uwagę