92 93 (10)

inodowa ustawiona jest na górze, katodowa na dole. W miarą zużywania się elektrod (dległość między ich końcami większa się i luk wygasłby, ponieważ napięcie jest tale, gdyby nie automatyczna regulacja, utrzymująca ustaloną odległość między elek-rodami.

Lampy łukowe są przeważnie zbudowane z jednej pary elektrod węglowych. Gdy ilektrody zużyją się, należy je wymienić. W lampie lukowej można zmieniać rodzaj vęgli, lecz zmiana ich średnicy wymaga doprowadzenia prądu o odpowiednim natęże-liu i napięciu. Elektrody węglowe spalając się wytwarzają dwutlenek węgla i tlenek vęgla oraz dwutlenek azotu. Elektrody węglowe z domieszką metali tworzą przy spa-aniu się pary metali oraz tlenki metali, które osiadają na stożkach elektrod. Szybkość,

; jaką spalają się węgle, zależy od ich przekroju oraz od mocy prądu. Jeżeli przekrój est za mały w stosunku do natężenia prądu, spalają się zbyt szybko,- jeśli za duży — uk będzie iskrzący i nie da równomiernej emisji promieni. Nowe elektrody mają dlu-jość około 30 cm,- zużycie na godzinę wynosi około 2,5 cm. Elektroda anodowa spala iię szybciej aniżeli katodowa i dlatego przeważnie ma większy przekrój. Jeżeli lampa tasilana jest prądem zmiennym, zużycie węgli jest bardziej równomierne.

Elektrody węglowe dają emisję promieni o następującym składzie: skoło 2% promieni pozafioletowych, 5°/o świetlnych i 93% podczerwonych z przewagą (80%) długofalowych.

Jeżeli zamiast węgla prasowanego użyjemy do ich budowy materiału złożonego z węgla i soli metali lub węgla i czystych metali, poszczególne netale zmieniają skład procentowy promieniowania i jego długość fali.

Pomiędzy elektrodami impregnowanymi wytwarza się łuk świetlny i par metali wyzwolonych z końcowych części elektrod. Rozgrzane pary metali dają większy łuk świetlny i rozszerzają zakres widma, dając emisję o różnej długości fali. Otrzymujemy tzw. „łuk pałający" lub „płomienny”.

Żelazo, nikiel, wolfram zwiększają emisję promieni pozafioletowych, wapń zwiększa siłę emisji promieni widzialnych. Jeżeli metale dodane są w postaci proszku, który zostaje wymieszany i sprasowany z węgłem, skreślamy dany węgiel jako impregnowany. Jeśli elektrody Dosiadają rdzeń metalowy, jest on wtedy otoczony warstwą węgla prasowanego. Pary metali emitują promienie świetlne i pozafioletowe, dając obraz widma ciągłego.

Zakres promieni pozafioletowych emitowanych z węgli impregnowanych metalami zależy od rodzaju metalu użytego jako domieszka do budowy elektrod. Każdy składnik użyty do impregnowania elektrod węglowych daje charakterystyczny obraz widma. Ponieważ skład chemiczny elektrod decyduje o rodzaju wysyłanych przez łuk świetlny Dromiem UV, elektrody mają charakterystyczne oznaczenia. Ryc. 20.

Węgiel A, tzw. „słoneczny" daje łuk świetlny o tzw. „b i a-1 y m płomieni u”. Impregnowany jest tlenkami metali ziemnych, lub też zawiera cer i daje widmo zbliżone do słonecznego.

Procentowy skład emitowanych promieni jest następujący: 5% promieni UV, 50% świetlnych i 45% podczerwonych. Emisja promieniowania leży w zakresie widma od 2900 do 4000 A.

Węgiel B daje łuk świetlny o tzw. „niebieskim płomie-n i u". Posiada domieszkę tlenku żelaza. Światło węgla B zbliżone jest do emisji luku wytwarzanego przez pary rtęci (lampy kwarcowe).

Węgiel C tzw. terapeutyczny posiada rdzeń zawierający cer, żelazo, aluminium oraz nikiel i daje znaczną emisję promieni UV

Ryc. 20. Intensywność względna promieniowania w lampie łukowej w zależności od elektrod węglowych (wg Kovacsa): / — węgiel „słoneczny A", 11 węgiel terapeutyczny C

w zakresie od 2000 do 3200 A. Promienie te posiadają zdolność wytwarzania silnego odczynu rumieniowego oraz właściwości przeciwkrzy-wicze.

Lampy łukowe terapeutyczne

Zasadnicze części składowe lampy łukowej są następujące: dwie elektrody węglowe w kształcie walcowatych pałeczek; urządzenie utrzymujące węgle (oprawa węgli elektrod); opornik, potrzebny do regulowania natężenia i napięcia prądu stałego, lub transformator, gdy lampa włączona jest do sieci prądu zmiennego; elektromagnesy, jako urządzenie regulujące automatycznie właściwy rozstęp pomiędzy elektrodami; statyw z podstawą utrzymujący koncentrator, jeśli lampa służy do naświetlań miejscowych; reflektor (w poszczególnych typach lamp do naświetlań ogólnych).

Koncentrator przypomina kształtem prostą rurę i zawiera dwa układy soczewek ze szkła kwarcowego. (Ryc. 21.) Pierwszy układ soczewek znajdujący się w pobliżu łuku świetlnego ma na celu wytworzenie wiązki promieni równoległych, drugi zaś, umieszczony w końcowym odcinku koncentratora, służy do skupienia wiązki światła. W przestrzeni pomiędzy uszczelnionymi układami soczewek znajdują się komory wy-

93