dobrze trzyma się przyrostek -ice, tylko nazwy z gwar kresowych mogą mieć ruską wymowę tego przyrostka -icze, np. Katowice, Racławice, Pabianice, ale Siemiatycze, Baranowicze, Sławatycze.
Gwara kaszubska nie mazurzy, ale zamieniła szereg głosek ciszących ś, z, 6, £ na twarde syczące s, z, c, %, np. ńesc, sano, cqxo segec, cemny dzeń. Gwary okolic Lubawy, Malborka, Ostródy i niektóre na Warmii, również na południe od Cieszyna w Jabłonkowie zupełnie pomieszały szereg głosek szumiących z szeregiem ciszących w wymowie pośredniej, np. Sarna krowa je zelone Sano, Semny dSeń, Sara Saba.
Uproszczenia głosek związane z mazurzeniem wyraźnie wyglądają na tabeli:
głoski |
język literacki |
mazurzenie |
Kaszuby |
Lubawa |
1. syczące |
1. s, z, c, 3 |
1. 2. s, z, c, 3 |
1. 3. s, z, c, ? |
1. s, z, c, 3 |
2. szumiące 3. ciszące |
2. s, ź, 6, \ 3. ś, ź, 6, | |
3. ś, || 6, 3 |
2. S, ź, ć, | |
2. 3. s, i i, | |
W języku literackim wytworzył się w XIX wieku jeszcze czwarty szereg głosek s', z', c'\ jest to zmiękczona odmianka głosek syczących s, z, c przed j w wyrazach obcego pochodzenia, np. pas'ja, pens'ja, okaz'ja, Az'ja, rac'ja, akc'ja. Wyrazy te dawniej kończyły się na -yja, w XIX wieku skróciły się na -ja. Polacy pochodzący znad Bugu lub z ZSRR wymawiają w ogóle takie przedniojęzy-kowe miękkie głoski s', z', c', $' zamiast średni o językowych ś, ź, ć, j, np. s'eg'i, c'i%o, z'emia, g'eń, tak samo również pas'ja, racja, Azja. Kiedy jednak nauczą się wymawiać głoski średnio językowe ś, i, ó, g, to wprowadzają je również do wyrazów paśja, raćja, Azja, okazja. Prawdopodobnie tak z wileńska mówił Mickiewicz, a również Słowacki rymuje: arystokracji — braci, konwulsji — czulsi, lekcje — dialekcie, konfederacji — wypłaci.